Thuyết minh Bình ngô đại cáo của Nguyễn Trãi là đề bài thường gặp khi học dạng bài thuyết minh một tác phẩm văn học: Bình ngô đại cáo. Cùng tham khảo tài liệu hướng dẫn thuyết minh Bình ngô đại cáo lớp 10 để nắm được cách làm em nhé!
Đề bài
Bạn đang xem : Thuyết minh một tác phẩm văn học : Bình ngô đại cáo
Em hãy thuyết minh một tác phẩm văn học mà em đã học. ( Bình ngô đại cáo ) .
Hướng dẫn làm bàithuyết minh Bình ngô đại cáo lớp 10
1. Phân tích đề
– Yêu cầu đề bài : thuyết minh về thể loại, nội dung, thẩm mỹ và nghệ thuật, tư tưởng của tác phẩm văn học Bình Ngô đại cáo
– Đối tượng làm bài : tác phẩm Bình Ngô đại cáo
– Phương pháp làm bài : Thuyết minh
2. Các vấn đề chính cần triển khai
Luận điểm 1: Giới thiệu chung về tác phẩm (thể loại, tựa đề, hoàn cảnh ra đời)
Luận điểm 2: Luận đề chính nghĩa của Bình Ngô đại cáo
Luận điểm 3: Nghệ thuật của Nguyễn Trãi trong tác phẩm
3.Lập dàn ý thuyết minh Bình ngô đại cáo lớp 10
I. Mở bài
Dẫn dắt yếu tố : Khái quát về tác giả, tác phẩm, giá trị nội dung, nghệ thuật và thẩm mỹ của bài Bình Ngô đại cáo .
II. Thân bài
1. Giới thiệu chung
a. Hoàn cảnh sinh ra
Cuối năm 1427, Vương Thông, tên tổng chỉ huy quân đội nhà Minh ở Nước Ta, đã phải Open thành Ðông Quan đầu hàng. Cuộc kháng chiến 10 năm đã kết thúc vẻ vang. Thay mặt vua Lê, Nguyễn Trãi viết bài cáo nhằm mục đích tổng kết quy trình kháng chiến và tuyên cáo xây dựng triều đại mới .
b. Về thể loại Cáo
– Nếu văn học động viên mọi người chiến đấu thì văn Cáo lại có ý nghĩa tuyên ngôn nhằm mục đích công bố cho mọi người biết những chủ trương chính trị trọng đại của toàn dân tộc bản địa như việc xác lập độc lập, đánh đuổi giặc ngoại xâm và thiết kế xây dựng vương triều mới .
– Cáo viết bằng thể văn biền ngẫu, số câu chữ không hạn chế, văn phong mang tính chính luận nên sang trọng và quý phái, sắc bén, lập luận ngặt nghèo, giàu sức thuyết phục .
– Kết cấu của bài đại cáo bình Ngô tuân thủ đúng cấu trúc của những tác phẩm Thang cáo ( được chép trong chương Thương Thư của sách Kinh Thư ) và Vũ cáo hay đại cáo Vũ Thành ( được chép trong chương Chu thư của sách Kinh Thư ) .
c. Về tựa đề bài Cáo
Những ý niệm khác nhau về ý nghĩa của chữ Ngô trong Bình Ngô đại cáo .
– Ngô : Một cách gọi theo thói quen của người Nước Ta thời đó để chỉ chung người trung Quốc .
– Ngô : tên vùng đất xuất thân của Chu Nguyên Chương ( tức Minh Thành tổ ) .
– Ngô : Một cách gọi của nhân dân để chỉ những tên giặc gian ác, tàn ác .
2. Nêu luận đề chính nghĩa:
– Cốt lõi nhân nghĩa chính là yên dân và trừ bạo. Nhân nghĩa không bó hẹp trong khuôn khổ tư tưởng Nho giáo mà rộng hơn là làm thế nào để đem lại đời sống yên bình cho nhân dân. Bên cạnh đó khẳng định chắc chắn nước ta tuy là một nước nhỏ nhưng vẫn hoàn toàn có thể tự hào về :
+ Nền văn hiến truyền kiếp .
+ Cương vực chủ quyền lãnh thổ .
+ Phong tục tập quán .
+ Lịch sử và chính sách riêng .
– Bản cáo trạng vạch rõ tội ác quân địch : Giặc Minh xảo quyệt thừa nước đục thả câu. Không những thế còn tàn sát, hành hạ, tước đoạt mạng sống con người một cách dã man ( dẫn chứng ) .
– Tổng kết quy trình kháng chiến :
+ Xây dựng hình tượng người anh hùng áo vải thông thường nhưng có lòng yêu nước thương dân và căm thù giặc thâm thúy, có lí tưởng cao quý ( so sánh với Trần Quốc Tuấn để thấy được lòng căm thù giặc và niềm tin sắt đá ) .
+ Khắc họa những chiến công oanh liệt hào hùng ( dẫn chứng ) .
– Tuyên bố tự do mở ra kỉ nguyên mới .
3. Nghệ thuật:
– Sử dụng từ ngữ hiển nhiên, vốn có .
– Biện pháp trái chiều, lấy cái vô hạn của trúc Nam Sơn để nói đến cái vô hạn trong tội ác giặc Minh, lấy cái vô cùng của nước Đông Hải để nói lên sự dơ bẩn vô cùng .
– Nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật .
– Liệt kê, so sánh, trái chiều để tạo thành bản anh hùng ca về những chiến công oanh liệt .
III. Kết bài:
Tóm tắt lại nội dung, nghệ thuật và thẩm mỹ tiêu biểu vượt trội
4. Sơ đồ tư duy
Văn mẫu tìm hiểu thêm thuyết minh một tác phẩm văn học Bình ngô đại cáo
Bài văn mẫu 1
Bình ngô đại cáo được Nguyễn Trãi sáng tác năm 1428, khi quân ta giành thắng lợi trước quân Minh, dưới ngọn cờ chỉ huy của nghĩa quân Lam Sơn và chủ tướng Lê Lợi. Sau thắng lợi, Lê Lợi đã lên ngôi nhà vua và bắt tay vào thiết kế xây dựng vương triều của mình. Việc tiên phong sau khi lên ngôi, đó là truyền lệnh cho Nguyễn Trãi soạn thảo văn bản “ Bình ngô đại cáo ” để công bố với toàn dân rằng cuộc khởi nghĩa gian truân ở đầu cuối cũng kết thúc thắng lợi, kể từ đây nhân dân sẽ bước vào một đời sống mới, tự do, độc lập. Bình ngô đại cáo là một áng văn chính luận xuất sắc, là một áng “ thiên cổ hùng văn ” của nền văn học dân tộc bản địa .
Trong “ Bình ngô đại cáo ” Nguyễn Trãi rất tôn vinh tư tưởng thân dân, theo ông, một vương quốc muốn vĩnh cửu, thịnh vượng, thì yếu tố căn cốt nằm ở người dân. Người dân hoàn toàn có thể đẩy thuyền nhưng cũng hoàn toàn có thể lật thuyền. Vì vậy, ngay câu thơ đầu, Nguyễn Trãi đã đề cập đến tư tưởng thân dân vừa như chứng minh và khẳng định vai trò của dân, vừa như lời nhắc nhở tế nhị đến bậc quân vương, việc nhân nghĩa luôn luôn được dân chúng nhắc đến, và những người đứng đầu quốc gia luôn luôn phải có nghĩa vụ và trách nhiệm với dân với chúng, trước hết phải biết lo cho dân cho chúng, lo trừ đi bạo ngược để giữ cho quốc gia ngày càng tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ và có giá trị to lớn hơn, những người luôn luôn biết lo cho dân yêu dân như con, điều đó để lại cho dân tộc bản địa những điều có ý nghĩa can đảm và mạnh mẽ nhất, khi mỗi tất cả chúng ta đều hưởng được một nền thái bình thịnh trị :
“ Từng nghe
Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo ”
Quốc gia muốn trường cửu thì phải “ yên dân ”, tức là phải chăm sóc đến đời sống của dân cư. Trách nhiệm của triều đình, của “ quân điếu phạt ” là phải “ lo trừ bạo ”, diệt trừ mọi mối rình rập đe dọa đến đời sống của dân cư. Nền văn hiến của dân tộc bản địa Nước Ta luôn luôn được cải tổ và giữ gìn mỗi ngày. Trong những tác phẩm thơ ca, nó cũng nhấn mạnh vấn đề điều đó, dân quốc đã có từ xưa đến nay, nền văn hiến cũng luôn luôn được giữ gìn và nâng cao trên nền mỗi ngày. Giá trị của nó để lại cho dân tộc bản địa ta cũng vô cùng có giá trị. Nền văn hiến của dân tộc bản địa đã khẳng định chắc chắn từ trước tới nay, nó luôn mang những giá trị vẻ vang cho dân tộc bản địa của mình, mỗi khi những giá trị đó được tái tạo là làm cho văn học nước nhà được củng cố và nâng cao lên mỗi ngày, những định giới của Nước Ta luôn luôn được cải tổ và nâng cao mỗi ngày, nó luôn trở thành một giá trị vô giá và để lại cho dân tộc bản địa Nước Ta những điều có ý nghĩa to lớn, khi những số lượng giới hạn biên giới đó đã được khẳng định chắc chắn từ trước tới nay, phong tục của hai miền cũng luôn luôn được phân định rõ ràng :
“ Như nước Đại Việt ta từ trước
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu
Núi sông bờ cõi đã chia
Phong tục Bắc Nam cũng khác
Đến những câu thơ tiếp theo, Nguyễn Trãi đã chứng minh và khẳng định ranh giới chủ quyền lãnh thổ bờ cõi, cùng với đó là sự tự hào về truyền thống cuội nguồn văn hiến truyền kiếp của dân tộc bản địa “ Đã xưng nền văn hiến đã lâu ”. “ Văn hiến ”, “ phong tục ” là những dẫn chứng nhà thơ đưa ra để tăng thêm tính thuyết phục của lời khẳng định chắc chắn. Đại Việt là một vương quốc độc lập, có ranh giới, chủ quyền lãnh thổ riêng. Trên mảnh đất ấy, con người Đại Việt đã sinh sống, hình thành nên những phong tục, những nền văn hiến mang truyền thống của dân tộc bản địa mình. Các đời vua từ xưa đến nay, luôn luôn xưng nền độc lập, không hoàn toàn có thể bỏ lỡ những quân địch mà phải sánh vai với cường quốc năm châu, cần phải tạo nên những giá trị có ý nghĩa và có tầm quan trọng đặc biệt quan trọng cho quốc gia của mình, dù có chênh lệch lực lượng đi chăng nữa thì tất cả chúng ta cần phải dốc hết lòng để bảo vệ cho quốc gia của mình. Thời nào cũng luôn thấy Open những vị anh hùng của dân tộc bản địa điều đó tạo nên những giá trị có ý nghĩa và vẻ vang nhất, tuy nhiên mỗi người luôn luôn biết quyết tâm để bảo vệ quốc gia và dân tộc bản địa của mình :
“ Từ Triệu, Đinh, Lí, Trần bao đời xây nền độc lập
Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên xưng đế một phương
Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau
Song hào kiệt đời nào cũng có ”
Nếu câu thơ trên nhà thơ khẳng định chắc chắn một cách rõ ràng về chủ quyền lãnh thổ chủ quyền lãnh thổ cùng với niềm tự hào về văn hiến truyền kiếp thì trong những câu thơ này, nhà văn bộc lộ niềm tự hào về truyền thống cuội nguồn đấu tranh, truyền thống cuội nguồn anh hùng của dân tộc bản địa. Nhà văn khẳng định chắc chắn Nước Ta có nền độc lập riêng, nền độc lập ấy được kiến thiết xây dựng bởi bao đời vua từ Triệu, Đinh, Lí, Trần. Vì vậy cùng với Trung Quốc, Nước Ta trọn vẹn bình đẳng, vì thế quân địch không có quyền xâm phạm. Nguyễn Trãi biểu lộ ý thức dân tộc bản địa, lòng tự hào thâm thúy khi đặt Đại Việt sánh ngang với những triều đại Trung Quốc : “ Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên xưng đế một phương ”. Trong quy trình dựng nước và giữ nước, tuy có những thăng trầm “ mạnh yếu từng lúc khác nhau ”, nhưng nhà thơ cũng khẳng định chắc chắn “ hào kiệt đời nào cũng có ”. Đó là những trang nam tử, những người anh hùng, khi mà quốc gia lâm nguy, họ chuẩn bị sẵn sàng đứng lên, dốc sức bảo vệ tổ quốc .
“ Cho nên
Lưu Cung tham công nên thất bại
Triệu Tiết thích lớn phải diệt vong
Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đô
Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã
Việc xưa xem xét
Chứng cớ còn ghi”
Vì cố ý xâm phạm vào vương quốc có chủ quyền lãnh thổ, có nền độc lập nên những kẻ xâm lược đã phải gánh chịu hậu quả vô cùng thê thảm. Lưu Cung, Triệu Tiết, Ô Mã, Toa Đô đều là những danh từ chỉ người, họ là những tên tướng đứng đầu đội quân xâm lược, vì mặc kệ luân lí xâm phạm Đại Việt mà chúng đã nhận lấy những thất bại cay đắng. Nguyễn Trãi cũng sử dụng mạng lưới hệ thống những động từ để diễn đạt sự thất bại ê chề này : “ thất bại ”, “ diệt vong ”, “ bắt sống ”, “ giết ”. Bên cạnh việc chỉ ra những thất bại của quân giặc, Nguyễn Trãi cũng nêu lên những thắng lợi vang dội của quân dân Đại Việt như trận ở Hàm Tử, thắng lợi trên sông Bạch Đằng. Những dẫn chứng mà nhà thơ nêu đều địa thế căn cứ vào sự thực lịch sử vẻ vang “ chứng cớ còn ghi ”, thế cho nên mà không hề chối cãi .
“ Vừa rồi
Nhân họ Hồ chính vì sự phiền hà
Để trong nước lòng dân oán hận
Quân cuồng Minh thừa cơ gây họa
Bọn gian tà bán nước cầu vinh
Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn
Vùi con đỏ dưới hầm tai vạ ”
Nguyễn Trãi đã kể lại sự rối ren trong nước, khi họ Hồ “ chính sự phiền hà ’, nhân dân lầm than, đau khổ rồi mang lòng oán hận với triều đại “ lòng dân oán hận ”. Nhân sự xích míc nội bộ của Đại Việt, quân Minh đã mưu kế xấu xa, muốn nhân thời cơ này để thực thi những hành vi phi nghĩa “ Quân cuồng Minh thừa cơ gây họa ”. Một triều đại vững mạnh như nhà Minh mà cũng “ thừa cơ ”, cách dùng từ của Nguyễn Trãi làm bật lên cái phi nghĩa của quân đội nhà Minh, đồng thời cũng biểu lộ được cái tiểu nhân đê hèn trong hành vi xâm lược ấy. Không chỉ lên án quân Minh mà nhà thơ còn vạch tội của những kẻ “ bán nước cầu vinh ”. Vì hành vi bắt tay xâm lược của chúng đã đẩy nhân dân ta vào biết bao nhiêu tai ương. Nhà thơ đã sử dụng những động từ mạnh “ nướng dân đen ”, “ vùi con đỏ ” để vạch trần thực chất tàn khốc, gian ác của chúng .
“ Dối trời lừa dân đủ muôn ngàn kế
Gây binh kết oán trải hai mươi năm
Bại nhân nghĩa nát cả đất trời
Nặng thuế khóa sạch không đầm núi
Người bị ép xuống biển dòng sống lưng mò ngọc, ngán thay cá mập thuồng luồng
Kẻ bị đem vào núi đãi cát tìm vàng khốn rừng sâu nước độc
Vét sản vật, bắt chim trả, chốn chốn lưới chăng
Nhiễu nhân dân, bẫy hưu đen, nơi nơi cạm đặt
Tàn hại cả giống côn trùng nhỏ cây cối ”
Để mang lại quyền lợi cho mình, quân giặc không từ một thủ đoạn, một hành vi nhẫn tâm, gian ác nào. Chúng không chỉ bắt dân ta nộp nhiều loại tô thuế mà còn bắt những người dân vô tội lên rừng xuống biển tìm cho chúng những món đồ quý giá. Cuộc sống của người dân vô cùng đau khổ, bi thương. Nhưng tiếng khóc của người dân chúng đâu thấy được, không riêng gì người dân mà ngay cả những loài thú quý, hay những loài côn trùng nhỏ, cây xanh chúng cũng không buông tha .
“ Bình ngô đại cáo ” là một áng văn chính luận xuất sắc của dân tộc bản địa ta. Bài cáo vừa chứng minh và khẳng định hùng hồn, can đảm và mạnh mẽ chủ quyền lãnh thổ của dân tộc bản địa vừa biểu lộ niềm tự hào với truyền thống lịch sử văn hóa truyền thống cũng như truyền thông online đấu tranh của dân tộc bản địa. Là lời cảnh cáo đanh thép với lũ quân xâm lược, với bọn bán nước. Như vậy, “ Bình ngô đại cáo ” xứng danh là một áng “ thiên cổ hùng văn ” .
Bài văn mẫu 2
Năm 1428, khi cuộc kháng chiến chống Minh xâm lược của nghĩa quân Lam Sơn đã thắng lợi, quân Minh buộc phải kí hòa ước, rút quân về nước, nước ta bảo toàn được nền độc lập tự chủ, tự do Nguyễn Trãi thừa lệnh Lê Lợi viết “ Bình Ngô đại cáo ”. Tác phẩm được nhìn nhận là ánh “ thiên cổ hùng văn ”, là bản tuyên ngôn độc lập thứ hai của dân tộc bản địa, được những thế hệ người Việt luôn thương mến, tự hào .
Tác phẩm “ Bình Ngô đại cáo ” được Nguyễn Trãi viết theo thể cáo, một thể văn có nguồn gốc từ Trung Quốc, viết bằng chữ Hán, thuộc thể văn hùng biện chính luận, có nội dung thông tin một chủ trương, một sự kiện trọng đại tương quan đến vương quốc dân tộc bản địa, công văn trước toàn dân. Nhan đề tác phẩm có Ý nghĩa là bài cáo trọng đại công bố về việc dẹp yên giặc Ngô. Bài cáo có bố cục tổng quan ngặt nghèo mạch lạc, viết theo lối biền ngẫu, vận dụng thể tứ lục, sử dụng mạng lưới hệ thống hình tượng sinh động, quyến rũ .
Bài cáo gồm bốn đoạn. Đoạn đầu nêu cao luận đề chính nghĩa của cuộc kháng chiến, đó là tư tưởng nhân nghĩa tích hợp với độc lập dân tộc bản địa : “ Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân-Quân điếu phạt trước lo trừ bạo ” và “ Như nước Đại Việt ta từ trước-Vốn xưng nền văn hiến đã lâu ” .
Đoạn thứ hai của bài cáo đã vạch trần, tố cáo tội ác dã man của giặc Minh xâm lược. Đoạn văn là bản cáo trạng đanh thép, tố cáo giặc Minh ở những điểm : thủ đoạn cướp nước, chủ trương quản lý phản nhân đạo, hành vi tàn sát tàn ác. Đồng thời, đoạn văn cũng nêu bật nỗi thống khổ, khốn cùng của nhân dân, dân tộc bản địa ta dưới ách thống trị của quân địch : “ Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn-Vùi con đỏ xuống dưới hầm tai vạ ” ; “ Dối trời, lừa dân, đủ muôn nghìn kế-Gây binh kết oán, trải hai mươi năm ”. Đoạn văn ngùn ngụt Ý chí căm thù giặc và thống thiết nỗi thương dân lầm than .
Đoạn văn thứ ba là đoạn dài nhất của bài cáo, có Ý nghĩa như bản anh hùng ca về cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Đoạn văn đã tổng kết lại quy trình khởi nghĩa. Ban đầu cuộc khởi nghĩa gặp nhiều khó khăn vất vả, lương thảo, quân sĩ, người tài đều thiếu, nghĩa quân ở vào thế yếu “ Khi Linh Sơn lương hết mấy tuần-Khi Khôi Huyện quân không một đội ”, “ Tuấn kiệt như sao buổi sớm-Nhân tài như lá mùa thu ”, “ lấy yếu thắng mạnh, lấy ít địch nhiều ” … Nhưng nghĩa quân có người lãnh tụ Lê Lợi sáng suốt, kiên trì, yêu nước “ Ngẫm thù lớn há đội trời chung-Căm giặc nước thề không cùng sống ”, biết đoàn kết lòng dân “ Sĩ tốt một lòng phụ tử-Hòa nước sông chén rượu ngọt ngào ”, dùng giải pháp tương thích nên nghĩa quân Lam Sơn ngày một trưởng thành “ Sĩ khí đã hăng, quân thanh càng mạnh ” và ngày càng thắng lợi giòn giã, vang dội “ Đánh một trận sạch không kình ngạc-Đánh hai trận tan tác chim muông ”, giặc Minh thì liên tục thất bại, thất bại sau lại càng thảm hại hơn thất bại trước, mỗi tên tướng giặc bại trận lại có vết nhục nhã riêng : kẻ treo cổ tự vẫn, kẻ quỳ gối dâng tờ tạ tội, kẻ bị bêu đầu …
Đoạn văn thứ ba của bài cáo cũng ca tụng lòng nhân đạo, chuộng độc lập của nhân dân, dân tộc bản địa ta, tha sống cho quân giặc đã đầu hàng, lại cấp cho chúng phương tiện đi lại, lương thảo về nước. Đoạn cuối của bài cáo đã công bố trịnh trọng về việc kết thúc cuộc chiến tranh, khẳng định chắc chắn nền độc lập, tự do vững chắc của quốc gia, biểu lộ niềm tin vào tương lai tươi đẹp của dân tộc bản địa .
Bài cáo có sự tích hợp hòa giải, hiệu suất cao giữa yếu tố chính luận sắc bén với yếu tố văn chương truyền cảm, phối hợp giữa lí luận ngặt nghèo và hình tượng thẩm mỹ và nghệ thuật sinh động. Cảm hứng điển hình nổi bật xuyên suốt tác phẩm là cảm hứng anh hùng ca hào hùng sôi sục, mãnh liệt. Giọng điệu của bài cáo rất phong phú, khi tự hào về truyền thống cuội nguồn văn hóa truyền thống, anh hùng truyền kiếp của dân tộc bản địa, khi thì phẫn nộ sục sôi trước tội ác của quân địch, khi thống thiết xót thương trước nỗi đau lầm than của nhân dân, khi lo ngại trước những khó khăn vất vả của cuộc kháng chiến, khi hào hùng ngợi ca thắng lợi, khi trịnh trọng công bố độc lập của dân tộc bản địa, quốc gia .
“ Đại cáo bình Ngô ” của Nguyễn Trãi là bản anh hùng ca ca tụng thắng lợi vĩ đại của dân tộc bản địa ta thế kỉ XV. Tác phẩm vừa có giá trị lịch sử vẻ vang, vừa có giá trị văn học, không riêng gì lưu giữ những sự kiện lịch sử dân tộc mà còn lưu truyền lòng yêu nước tự hào dân tộc bản địa đến những thế hệ người Nước Ta .
Xem thêm: Dàn ý thuyết minh một thể loại văn học Ca dao
Bài văn mẫu 3
Nguyễn Trãi là một nhà quân sự chiến lược lỗi lạc, một nhà quân sự chiến lược tài ba, không những thế ông còn là một nhà thơ, nhà văn kiệt xuất của cả dân tộc bản địa. Nguyễn Trãi đã để lại cho nền văn học nước nhà một khối lượng tác phẩm đồ sộ, trong số đó phải kể đến “ Bình Ngô đại cáo ”. Đây là bài cáo mà Nguyễn Trãi viết thay vua Lê Thái Tổ để tuyên cáo thoáng rộng trong nhân dân về qua trình kháng chiến và thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn .
Về mặt cấu trúc, tác phẩm hoàn toàn có thể chia thành bốn phần. Phần 1 là nêu luận đề chính nghĩa ( Từ đầu đến “ chứng cớ còn ghi ” ), phần 2 là phần tố cáo tội ác, vạch trần thủ đoạn xâm lược Đại Việt với cớ phù Trần diệt Hồ của giặc ( Tiếp theo phần 1 đến “ Ai bảo thần dân chịu được ” ), phần 3 là quy trình kháng chiến và sự thắng lợi của khởi nghĩa Lam Sơn ( Tiếp theo phần 2 đến “ cũng là chưa thấy lâu nay ” ), phần 4 là phần nêu ra bài học kinh nghiệm lịch sử vẻ vang và sự chứng minh và khẳng định chính nghĩa sẽ thắng phi nghĩa ( phần còn lại ) .
Ở phần mở màn tác giả nêu lên triết lí về nhân nghĩa, một triết lí có giá trị lịch sử vẻ vang và tầm vóc của thời đại. Trong thơ Nguyễn Trãi, yếu tố “ nhân nghĩa ” không đơn thuần chỉ là sự yêu thương giúp sức lẫn nhau mà nó đã được nâng lên và bộc lộ trong hành vi đơn cử :
“Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo”
Đối với Nguyễn Trãi, việc trước hết là “ trừ bạo ” để nhân dân có được một đời sống yên ổn, ấm no, niềm hạnh phúc. Ông cho rằng nếu muốn trị vì thiên hạ thì việc phải nghĩ đến tiên phong chính là “ nhân nghĩa ”. Những câu thơ tiếp theo tác giả muốn nói về nước Đại Việt của tất cả chúng ta :
“Như nước Đại Việt ta từ trước
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu
…
Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau
Song hào kiệt đời nào cũng có”
Trong những câu thơ trên Nguyễn Trãi cho rằng “ nhân nghĩa ” đã có từ truyền kiếp ở nước ta, đồng thời khẳng định chắc chắn chủ quyền lãnh thổ và toàn vẹn chủ quyền lãnh thổ của dân tộc bản địa được biểu lộ ở việc núi sông bờ cõi đã được phân loại rõ ràng. Vì đã được phân loại nên việc hình thành những phong tục tập quán cũng có nhiều độc lạ tuy nhiên vẫn có điểm chung là sự sống sót song song của những triều đại lịch sử dân tộc. Lời thơ như một lần khẳng định chắc chắn lại nội dung của “ Nam quốc sơn hà ” – được coi như bản tuyên ngôn tiên phong của dân tộc bản địa :
“Sông núi nước Nam vua Nam ở
Rành rành định phận tại sách trời
Cớ sao lũ giặc sang xâm phạm
Chúng bay sẽ bị đánh tơi bời”
Chính vì đã có những hành vi xâm lăng nước ta nên họ phải chuốc lấy hậu quả :
“Lưu Công tham công nên thất bại
Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong
Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đô
Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã”
Những kết cục như thế này đều tự do chính họ chuốc lấy vì trải qua bài tuyên ngôn tiên phong đã như một lời cảnh cáo nhưng họ vẫn cố ý thực thi .
Ở phần thứ hai, tác giả đã nêu ra những tội ác của giặc và vạch rõ bộ mặt thật của giặc đằng sau lớp vỏ ngụy tạo “ phù Trần diệt Hồ ” :
Từ việc :
“Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn
Vùi con đỏ xuống dưới hầm tai vạ”
Cho đến việc chúng bắt nhân dân phải xuống biển mò ngọc trai lên rừng sâu đãi cát tìm vàng, phải đương đầu với “ rừng thiêng nước độc ” và muôn vàn khó khăn vất vả nguy hại, rồi đến sưu thuế chồng chất, phu phen lao dịch nặng nề. Chúng hành hạ nhân dân ta đủ mọi đường “ thằng há miệng, đứa nhe răng, máu mỡ bấy no nê chưa chán ”, sự gian ác và tàn khốc khiến tác giả phải thốt lên :
“Độc ác thay, trúc Nam Sơn không ghi hết tội
Dơ bẩn thay, nước Đông Hải không rửa sạch mùi”
Giữa lúc ấy, nghĩa quân Lam Sơn đã dấy lên niềm tin yêu nước và thực thi cuộc khởi nghĩa :
“Núi Lam Sơn dấy nghĩa
Chốn hoang dã nương mình
Ngẫm thù lớn há đội trời chung
Căm giặc nước thề không cùng sống”
Căm phẫn trước tội ác của giặc, bóc lột nhân dân đủ đường khiến nhân dân lầm than cực khổ khiến người chỉ huy là Lê Lợi và nghĩa quân mất ăn, mất ngủ, quyết tâm chiến đấu với tổng thể ý thức vì độc lập nước nhà :
“Căm giặc nước thề không chung sống
Đau lòng nhức óc chốc đà mười mấy năm trời
Nếm mật nằm gai há phải một hai sớm tối
Quên ăn vì giận, sách lược thao suy xét đã tinh”
Tinh thần và lòng quyết tâm đã dâng cao như núi nhưng chỉ còn lo một nỗi về việc tìm kiếm “ nhân tài ” và “ hào kiệt ”, đây là một việc khó vì theo tác giả :
“Hào kiệt như sao buổi sớm
Nhân tài như lá mùa thu”
Trong khi đó, nghĩa quân vừa dấy quân khởi nghĩa vẫn còn non nớt, thiếu thốn về mọi mặt như lương thực “ Khi Linh Sơn lương hết mấy tuần ”, quân sĩ “ Lúc Khôi Huyện quân không một đội ”, còn quân địch thì đang rất mạnh, đây chính là khó khăn vất vả của tất cả chúng ta và cách khắc phục duy nhất chính là sự đồng lòng của hàng loạt nghĩa quân “ Tướng sĩ một lòng phụ tử / Hòa nước sông chén rượu ngọt ngào ”. Dưới sự chỉ huy tài tình của Lê Lợi “ lấy yếu chống mạnh, lấy ít địch nhiều ” và triết lí “ Lấy đại nghĩa để thắng hung tàn / Lấy chí nhân để thay cường bạo ” cùng với sự dũng mãnh, gan góc của binh sĩ, nghĩa quân Lam Sơn ngày một trưởng thành và vững mạnh “ sĩ khí đã hăng, quân thanh càng mạnh ”, hiệu quả là nghĩa quân giành được nhiều thắng lợi vang dội “ Đánh một trận sạch không kinh ngạc / Đánh hai trận tan tác chim muông ”, còn giặc Minh thì phải gật đầu những thất bại liên tục và những tên tướng đều có kết thúc thật bi thảm :
“Ngày mười tháng tám, trận Chi Lăng
Liễu Thăng thất thế
Ngày hai mươi, trận Mã Yên
Liễu Thăng cụt đầu
Ngày hăm lăm, bá tước Lương Minh đại bại tử vong
Ngày hăm tám, thượng thư Lý Khánh cùng kế tự vẫn”
Tác giả đã ghi lại cụ thể từng mốc thời hạn như những mốc son chói lọi trong lịch sử dân tộc dân tộc bản địa nhưng lại là vết nhơ, nỗi nhục nhã so với giặc Minh .
Mặc dù tội ác của giặc mãi mãi không hề rửa sạch nhưng quân ta vẫn trợ cấp cho giặc để về nước khi đã bại trận :
“Mã Kỳ, Phương Chính, cấp cho năm trăm chiếc thuyền
Ra đến biển mà vẫn hồn bay phách lạc
Vương Thông, Mã Anh phát cho vài nghìn cỗ ngựa
Về đến nước mà vẫn tim đập chân run”.
Hành động này biểu lộ truyền thống lịch sử nhân nghĩa từ truyền kiếp của dân tộc bản địa ta, một lần nữa chứng minh và khẳng định lời của Nguyễn Trãi :
“Lấy đại nghĩa để thắng hung tàn
Lấy chí nhân để thay cường bạo”
Phần cuối của tác phẩm đã nêu ra bài học kinh nghiệm lịch sử vẻ vang quý báu về ý thức độc lập chủ quyền lãnh thổ và yếu tố nhân nghĩa, đồng thời khẳng định chắc chắn sự thắng lợi của cuộc cuộc chiến tranh chính nghĩa :
“Xã tắc từ đây vững bền
Giang sơn từ đây đổi mới
…
Âu cũng nhờ trời đất tổ tong
Linh thiêng đã lặng thầm phù trợ”
“ Bình Ngô đại cáo ” có ý nghĩa như một bản Tuyên ngôn độc lập của dân tộc bản địa, vừa tố cáo tội ác của giặc Minh vừa chứng minh và khẳng định được độc lập chủ quyền lãnh thổ dân tộc bản địa, là dẫn chứng hùng hồn cho cuộc thắng lợi của nhân dân ta. Đã một thời hạn dài trôi qua, nhưng giá trị của bài cáo vẫn sống sót vĩnh hằng và Nguyễn Trãi – nhà quân sự chiến lược tài ba, nhà chính trị lỗi thời, nhà thơ, nhà văn xuất sắc sẽ sống mãi trong lòng dân tộc bản địa Nước Ta .
— — — — — — –
Với hướng dẫn chi tiết cụ thể trên đây của Đọc tài liệu, kỳ vọng những em đã nắm được cách làm bài thuyết minh một tác phẩm văn học Bình ngô đại cáo. Các em hoàn toàn có thể xem thêm nhiều bài văn thuyết minh lớp 10 khác đã được THPT Sóc Trăng sưu tầm và tổng hợp nhé. Ngoài ra, rất nhiều bài Văn mẫu lớp 10 hay nhất cũng được chúng tôi tinh lọc và tiếp tục update để phục vụ việc học tập cho những em. Chúc những em luôn học tốt và đạt hiệu quả cao !
[Văn mẫu 10] Tham khảo các bài văn mẫu hay thuyết minh Bình ngô đại cáo lớp 10, cách triển khai một bài văn thuyết minh về một tác phẩm văn học.
Đăng bởi : trung học phổ thông Sóc Trăng
Chuyên mục : Giáo dục đào tạo
Source: https://blogthuvi.com
Category: Blog