ĐÔI NÉT VỀ TÁC GIẢ NGUYỄN DU
Nguyễn Du ( 1765 – 1820 ) tự là Tố Như, hiệu là Thanh Hiên, quê ở làng Tiên Điển, huyện Nghi Xuân, tỉnh thành phố Hà Tĩnh. Ông sinh trưởng trong một mái ấm gia đình đại quý tộc thời Lê – Trịnh. Cha là Nguyền Nghiễm từng làm Tể tướng ; anh là Nguyễn Khản đỗ Tiến sĩ, làm đại quan trong phù Chúa, được Trịnh Sâm trọng vọng. Nguyễn Du chi đỗ ‘ Tam trường, nhưng văn chương lỗi lạc ” .
Quê hương ông vẫn lưu truyền câu ca :
“Bao giờ Ngàn Hống hết cây,
Bạn đang đọc: Thuyết minh về tác giả Nguyễn Du ngắn gọn – Top Tài Liệu
Sõng Rum hết nước, họ này hết quan ” .
Nguyễn Du chi làm một chức quan nhỏ dưới thời Lê – Trịnh. Dưới thời Tây Sơn, Nguyễn Du lúc thì dạt về quẽ vợ ở Quỳnh Hải, Tỉnh Thái Bình ; lúc thì lặn lội về xứ Hồng Lĩnh quê nhà. Ông trải qua mườỉ năm gió bụi ”, có lúc ốm đau khóng có thuốc, mái lóc sớm bạc. Ông tự xưng là “ Hổng Sơn liệp hộ ” ( người đi săn ở núi Hồng ), “ Nam Hải điếu đồ ” ( Người câu cá ở biển Nam Hải ) :
“ Hồng Sơn cao ngất mấy tầng ,
Đò Cài mấy trượng là lòng bây nhiên ! ” .
Năm 1802, Gia Long triệu Nguyền Du ra làm quan. Chi trong vòng hơn 10 năm, ông đã bước lên đinh cao danh vọng : làm Chánh sứ sang Trung Quổc ( 1813 – 1814 ). giữ chức Hữu Tham tri bộ Lễ. Năm 1820, lần thứ hai, ông lại được cử làm Chánh sứ sang Trung Quốc, nhưng chưa kịp đi thì bị bệnh và qua đời .
Sự nghiệp văn chương của Nguyễn Du vô cùng rạng rỡ, để lại nhiều thơ chữ Hán và chữ Nôm. về chữ Hán có 3 tập thơ :
– Nam trung tạp ngâm .
– Bắc hành tạp lục .
– Thanh Hiên thi tập .
Về thơ chữ Nôm có :
– Truyện Kiều .
– Văn chiêu hồn .
Nguyễn Du là đại thi hào dân tộc bản địa, niềm tự hào của nhân dân ta, quốc gia ta :
“ Nghìn năm sau nhớ Nguyễn Du ,
Tiếng thương như tiếng mẹ ru những ngày “ .
{ “ Kính gửi Cụ Nguyễn Du ” – Tô ’ Hữu )
PHÂN TÍCH ĐỀ
– Hiểu nhu yếu đề bài : thuyết minh về cuộc sống và sự nghiệp văn học của Nguyễn Du
– Đối tượng làm bài : Nguyễn Du
– Phương pháp làm bài : thuyết minh
CÁC LUẬN ĐIỂM CHÍNH CẦN TRIỂN KHAI
+ Luận điểm 1 : Tóm tắt về cuộc sống của Nguyễn Du
+ Luận điểm 2 : Sự nghiệp văn học của Nguyễn Du
LẬP DÀN Ý THUYẾT MINH VỀ TÁC GIẢ NGUYỄN DU
1. Mở bài: Giới thiệu về Nguyễn Du.
– Nguyễn Du nổi tiếng là đại thi hào dân tộc bản địa, danh nhân văn hóa mà cả quốc tế biết đến .
– Ông có sự nghiệp văn học đồ sộ trong đó phải kể đến truyện Kiều cùng nhiều thể loại thơ chữ nôm và chữ Hán .
2. Thân bài
a ) Tóm tắt về cuộc sống của Nguyễn Du
- Ông tên tự Tố Như, hiệu là Thanh Hiên (1765 – 1820) sinh ra tại Thăng Long.
- Sinh ra và lớn lên trong gia đình giàu có, truyền thống nghệ thuật, yêu văn chương.
- Thời kì của ông đất nước có nhiều chuyển biến lớn và biến động trong xã hội.
- Ông có tuổi thơ bất hạnh khi sớm mất cha mẹ, phải lang thang nhiều nơi trong xã hội nên am hiểu văn hóa nhân gian.
- Nguyễn Du từng có thời gian đỗ đạt và làm quan triều Lê và Nguyễn. Ông liêm khiết, vô tư được nhiều người mến mộ.
b ) Sự nghiệp văn học của Nguyễn Du
- Ông sáng tác thơ gồm có thơ chữ Hán (Thanh Hiên thi tập, Nam trung tạp ngâm, Bắc hành tạp lục). Thơ chữ Nôm có 2 tác phẩm tiêu biểu là “Truyện Kiều” và “Văn tế thập loại chúng sinh”.
- Thơ ông luôn phản ánh hiện thực cơ cực của tầng lớp nhân dân trong xã hội. Đồng thời lý tưởng nhân đạo bênh vực nhân dân, những con người bị chèn ép trong xã hội xưa.
- Ngôn ngữ trong tác phẩm của của ông trong sáng, tinh tế. Ông giúp thúc đẩy nền văn chương nước nhà phát triển, đặc biệt là sự đa dạng phong phú của tiếng việt.
- Được Unesco công nhận là Danh nhân văn hóa thế giới.
3. Kết bài
– Nguyễn Du là một trong những thi sĩ góp công giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt .
– Ông xứng danh là đại thi hào tài hoa trong nền văn học nước nhà .
SƠ ĐỒ TƯ DUY
Với hình ảnh sơ đồ tư duy thuyết minh về Nguyễn Du này thì những em sẽ thuận tiện ghi nhớ những vấn đề chính cần triển khia trong đề tài thuyết minh này. Lưu ý nội dung chính của bài là thuyết minh về tác giả Nguyễn Du, tránh việc quá chú trọng vào tác phẩm Trruyện Kiều em nhé .
Dàn ý Thuyết minh Cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn du
1. Mở bài
– Giới thiệu tác gia Nguyễn Du : là đại thi hào dân tộc bản địa, là danh nhân văn hóa quốc tế .
2. Thân bài
– Cuộc đời :
+ Tên, hiệu, năm sinh năm mất : tên chữ là Tố Như, tên hiệu là Thanh Hiên, sinh năm Ất Dậu ( 1765 ), mất năm Canh Thìn ( 1820 ) .
+ Quê hương : quê cha ở Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà TĨnh ; quê mẹ ở Thành Phố Bắc Ninh, nhưng ông lại được sinh ra ở Thăng Long. Nhờ đó, Nguyễn Du thuận tiện tiếp thu tinh hoa của nhiều nền văn hóa truyền thống .
+ Gia đình : đại quý tộc, nhiều đời làm quan to, có truyền thống cuội nguồn làm thơ văn và mê hồn ca kĩ .
+ Thời đại : sinh ra và lớn lên trong thời kì lịch sử vẻ vang đầy dịch chuyển kinh hoàng của xã hội phong kiến .
+ Cuộc đời : đầy thảm kịch, Nguyễn Du sớm mồ côi cả cha lẫn mẹ, phải ở với anh trai là Nguyễn Khản. Gia đình tan tác, bản thân ông cũng đã từng lưu lạc “ mười năm gió bụi “ ở quê vợ Tỉnh Thái Bình. Nhưng chính những cơ cực, khó khăn vất vả đó đã hun đúc cho ông vốn sống quý giá, và sự am hiểu thâm thúy vốn văn hóa truyền thống dân gian .
+ Nguyễn Du làm quan dưới hai triều Lê và Nguyễn. Ông là vị quan thanh liêm, được nhân dân tin yêu, quý trọng .
– Sự nghiệp văn học đồ sộ với những siêu phẩm ở nhiều thể loại :
+ Các tác phẩm văn học của Nguyễn Du : thơ chữ Hán, Nguyễn Du có 3 tập thơ ( Thanh Hiên thi tập, Nam trung tạp ngâm, Bắc hành tạp lục ). Thơ chữ Nôm, Nguyễn Du có hai siêu phẩm “ Truyện Kiều “ và “ Văn tế thập loại chúng sinh “ .
+ Nội dung :
– Thơ văn Nguyễn Du có giá trị hiện thực thâm thúy, phản ánh chân thực cuộc sống cơ cực của ông nói riêng, và xã hội đen tối, bất công nói chung .
– Tác phẩm của Nguyễn Du chứa chan tinh thần nhân đạo – một chủ nghĩa nhân đạo thống thiết, luôn hướng tới đồng cảm, bênh vực, ngợi ca và đòi quyền sống cho con người, đặc biệt quan trọng là người phụ nữ tài hoa mà bạc mệnh .
+ Nghệ thuật :
– Về thể loại : Nguyễn Du đã đưa hai thể thơ của truyền thống lịch sử dân tộc bản địa đạt đến trình độ điêu luyện và mẫu mực cổ xưa .
– Nguyễn Du đã tiểu thuyết hóa thể loại truyện Nôm, với điểm nhìn trần thuật từ bên trong nhân vật, và thẩm mỹ và nghệ thuật miêu tả tâm lí tinh xảo, thâm thúy .
– Về ngôn ngữ: Nguyễn Du đã có đóng góp to lớn, làm cho ngôn ngữ Tiếng Việt trở nên trong sáng, tinh tế và giàu có.
Nguyễn Du đã có những đóng góp to lớn, thúc đẩy tiến trình phát triển của văn học Việt Nam.
3. Kết bài
– Khẳng định tấm lòng nhân đạo, năng lực của Nguyễn Du
BÀI MẪU THUYẾT MINH VỀ TÁC GIẢ NGUYỄN DU NGẮN GỌN
Bài mẫu 1
Nguyễn Du là một đại thi hào dân tộc bản địa, một danh nhân văn hóa quốc tế, một nhà nhân đạo lỗi lạc có “ con mắt nhìn thấu sáu cõi ” và “ tấm lòng nghĩ suốt ngàn đời ” ( Mộng Liên Đường gia chủ ) .
Nguyễn Du, tên chữ là Tố Như, tên hiệu là Thanh Hiên, quê ở làng Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh TP Hà Tĩnh. Ông sinh năm 1765 ( Ất Dậu ) trong một mái ấm gia đình có nhiều đời và nhiều người làm quan to dưới triều Lê, Trịnh. Cha là Nguyễn Nghiễm từng giữ chức Tể tướng 15 năm. Mẹ là Trần Thị Tần, một người phụ nữ Kinh Bắc có tài xướng ca .
Quê hương Nguyễn Du là vùng đất địa linh, nhân kiệt, hiếu học và trọng tài. Gia đình Nguyễn Du có truyền thống cuội nguồn học vấn uyên bác, có nhiều kĩ năng văn học. Gia đình và quê nhà chính là “ mảnh đất phì nhiêu ” nuôi dưỡng thiên tài Nguyễn Du .
Thời thơ ấu, Nguyễn Du sống trong nhung lụa. Lên 10 tuổi lần lượt mồ côi cả cha lẫn mẹ, cuộc sống Nguyễn Du mở màn gặp những sóng gió trong cơn quốc biến ba đào : sống nhờ Nguyễn Khản ( anh cùng cha khác mẹ làm Thừa tướng phủ chúa Trịnh ) thì Nguyễn Khản bị giam, bị Kiêu binh phá nhà phải chạy trốn. Năm 19 tuổi, Nguyễn Du thi đỗ tam trường rồi làm một chức quan ở tận Thái Nguyên. Chẳng bao lâu nhà Lê sụp đổ ( 1789 ) Nguyễn Du lánh về quê vợ ở Tỉnh Thái Bình rồi vợ mất, ông lại về quê cha, có lúc lên Thành Phố Bắc Ninh quê mẹ, nhiều nhất là thời hạn ông sống không nhà ở kinh thành Thăng Long .
Hơn mười năm chìm nổi long đong ngoài đất Bắc, Nguyễn Du sống thân mật nhân dân và thấm thìa biết bao nỗi ấm lạnh kiếp người, đặc biệt quan trọng là người dân lao động, phụ nữ, trẻ nhỏ, cầm ca, ăn mày … những con người “ dưới đáy ” xã hội. Chính nỗi xấu số lớn trong cuộc sống đã hun đúc nên thiên tài Nguyễn Du – nhà nhân đạo chủ nghĩa lớn .
Miễn cưỡng trước lời mời của nhà Nguyễn, Nguyễn Du ra làm quan. Năm 1813 được thăng chức Học sĩ điện cần Chánh và được cử làm Chánh sứ đi Trung Quốc. Năm 1820, ông lại được cử đi lần thứ hai nhưng chưa kịp đi thì mất bất thần ngày 10 tháng 8 năm Canh Thìn ( 18-9-1820 ). Suốt thời hạn làm quan cho nhà Nguyễn, Nguyễn Du sống trầm lặng, ít nói, có nhiều tâm sự không biết tỏ cùng ai .
Tư tưởng Nguyễn Du khá phức tạp và có những xích míc : trung thành với chủ với nhà Lê, không hợp tác với nhà Tây Sơn, bất đắc dĩ làm quan cho nhà Nguyễn. Ông là một người có lí tưởng, có tham vọng nhưng trước cuộc sống gió bụi lại buồn chán, Nguyễn Du coi mọi chuyện ( tu Phật, tu tiên, đi câu, đi săn, hành lạc … ) đều là chuyện hão nhưng lại rơi lệ đoạn trường trước những cuộc bể dâu. Nguyễn Du đã đứng giữa giông tố cuộc sống trong một quy trình tiến độ lịch sử dân tộc đầy thảm kịch. Đó là thảm kịch của đời ông nhưng chính điều đó lại khiến tác phẩm của ông tiềm ẩn chiều sâu chưa từng có trong thơ văn Nước Ta .
Nguyễn Du có ba tập thơ chữ Hán là : Thanh Hiên thi tập, Nam trung tạp ngâm và Bắc hành tạp lục, tổng số 250 bài thơ Nôm, Nguyễn Du có siêu phẩm Đoạn trường tân thanh ( Truyện Kiều ), Văn tế thập loại chúng sinh ( Văn chiêu hồn ) và 1 số ít sáng tác đậm chất dân gian như Văn tế sống hai cô gái Trường Lưu ; vè Thác lèn trai phường nón .
Mở đầu Truyện Kiều, Nguyễn Du tâm sự:
“ Trải qua một cuộc bể dâu
Những điều trông thấy mà đau đớn lòng ” .
Chính “ những điều trông thấy ” khiến tác phẩm của Nguyễn Du có khuynh hướng hiện thực thâm thúy. Còn nỗi “ đau đớn lòng ” đã khiến Nguyễn Du trở thành một nhà thơ nhân đạo lỗi lạc .
Nguyễn Du là nhà thơ “ đứng trong lao khổ mà mở hồn ra đón lấy toàn bộ những vang vọng của cuộc sống ” ( Nam Cao ). Thơ chữ Hán của Nguyễn Du giống những trang nhật kí đời sống, nhật kí tâm hồn vậy. Nào là cảnh sống lay lắt, nào là ốm đau, bệnh tật cho đến cảnh thực tại của lịch sử vẻ vang … đều được Nguyễn Du ghi lại một cách chân thực ( Đêm thu : Tình cờ làm thơ ; Ngồi dèm … ). Nguyễn Du vạch ra sự trái chiều giữa giàu – nghèo trong Sở kiến hành hay Tỉnh Thái Bình mại giả ca … Nguyễn Du chống lại việc gọi hồn Khuất Nguyên về nước Sở của Tống Ngọc là bởi nước Sở “ cát bụi lấm cả áo người ” toàn bọ “ vuốt nanh ”, “ nọc độc ”, “ xé thịt người nhai ngọt xớt ” … Nước Sở của Khuất Nguyên hay nước Việt của Tố Như cũng chỉ là một hiện thực : cái ác hoành hành khắp nơi, người tốt không chốn dung thân. Truyện Kiều mượn bôi cảnh đời Minh ( Trung Quốc ) nhưng trước hết là bản cáo trạng đanh thép ghi lại “ những điều trông thấy ” của Nguyễn Du về thời đại nhà thơ đang sống. Phản ánh với thái độ phê phán kinh khủng, đó là khuynh hướng hiện thực thâm thúy trong sáng tác của Nguyễn Du .
Sáng tác của Nguyễn Du bao trùm tư tưởng nhân đạo, trước hết và trên hết là niềm chăm sóc thâm thúy tới thân phận con người. Truyện Kiều không chỉ là bản cáo trạng mà còn là khúc ca tình yêu tự do trong sáng, là giấc mơ tự do công lí “ tháo cũi sổ lồng ”. Nhưng hàng loạt Truyện Kiều đa phần là tiếng khóc xé ruột cho thân phận và nhân phẩm con người bị chà đạp, đặc biệt quan trọng là người phụ nữ .
“ Đau đớn thay phận đàn bà
Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung ” .
Không chỉ Truyện Kiều mà hầu hết những sáng tác của Nguyễn Du đều bao trùm cảm hứng xót thương, đau đớn : từ Đọc Tiểu Thanh kí đến Người ca nữ đất Long Thành, từ Sở kiến hành đến Văn tế thập loại chúng sinh … thậm chí còn Nguyễn Du còn vượt cả cột mốc biên giới, vượt cả ranh giới ta – địch và vượt cả sự cách trở âm khí và dương khí để xót thương cho những kẻ chết trận, phơi “ xương trắng ” nơi “ quý môn quan ” .
Không chỉ xót thương, Nguyễn Du còn trân trọng, ca tụng vẻ đẹp, cùng những khát vọng sống, khát vọng tình yêu niềm hạnh phúc. Tư tưởng nhân đạo của Nguyễn Du đã vượt qua 1 số ít ràng buộc của ý thức hệ phong kiến và tôn giáo để vươn tới khẳng định chắc chắn giá trị tự thân của con người. Đó là tư tưởng thâm thúy nhất mà ông đem lại cho văn học Nước Ta trong thời đại ông .
Nguyễn Du đã góp phần lớn về mặt tư tưởng, đồng thời có những góp phần quan trọng về mặt nghệ thuật và thẩm mỹ .
Thơ chữ Hán của Nguyễn Du giản dị mà tinh luyện, tài hoa. Thơ Nôm Nguyễn Du thực sự là đỉnh điểm rực rỡ tỏa nắng. Nguyễn Du sử dụng một cách tài tình hai thể thơ dân tộc bản địa : lục bát ( Truyện Kiều ) và tuy nhiên thất lục bát ( Văn tế thập loại chúng sinh ). Đến Nguyễn Du, thơ lục bát và tuy nhiên thất lục bát đã đạt đến trình độ hoàn hảo nhất, mẫu mực, cổ xưa .
Nguyễn Du góp phần rất lớn, rất quan trọng cho sự tăng trưởng giàu đẹp của ngôn ngữ văn học Tiếng Việt : tỉ lệ từ Hán – Việt giảm hẳn, câu thơ tiếng Việt vừa thông tục, vừa lịch sự và trang nhã, diễm lệ nhờ vần luật chỉnh tề, ngắt nhịp phong phú, tiểu đối phong phú và đa dạng, biến hóa. Thơ Nguyễn Du xứng danh là đỉnh điểm của tiếng Việt văn học Trung Đại. Đặc biệt Truyện Kiều của Nguyễn Du là “ tập đại thành ” về ngôn ngữ văn học dân tộc bản địa .
Xin được mượn những câu thơ của nhà thơ Tố Hữu tri âm cùng Tố Như để thay cho lời kết :
“ Tiếng thơ ai động đất trời
Nghe như non nước vọng lời ngàn thu
Nghìn năm sau nhớ Nguyễn Du
Tiếng thương như tiếng mẹ ru những ngày ” .
Bài mẫu 2
Nguyễn Du sinh ngày 23 tháng 11 năm Ất Dậu, tức ngày 3/1/1766 ở kinh thành Thăng Long trong một mái ấm gia đình quý tộc lớn. Thân sinh ông là Hoàng Giáp Nguyễn Nghiễm ( 1708 – 1775 ), làm quan đến tham tụng ( tể tướng ) tước Xuân Q. công triều Lê. Mẹ ông là bà Trần Thị Tần, quê Kinh Bắc, đẹp nổi tiếng. 13 tuổi lại mồ côi mẹ, ông phải ở với người anh là Nguyễn Khản. Đời sống của người anh tài hoa phong nhã, lớn hơn ông 31 tuổi này rất có tác động ảnh hưởng tới nhà thơ .
Sự thăng quan tiến chức trên đường làm quan của Nguyễn Du khá thành đạt. Nhưng ông không màng để tâm đến sự nghiệp. Trái tim ông đau xót, buồn thương, phẫn nộ trước “ những điều trông thấy ” khi sống lưu lạc, thân mật với những tầng lớp dân đen và ngay cả khi sống giữa quan trường. Ông dốc cả máu xương mình vào văn chương, thi ca. Thơ ông là lời nói trong trái tim mình. Đấy là tình cảm thâm thúy của ông so với một kiếp người lầm lũi cơ hàn, là thái độ bất bình rõ ràng của ông so với những số phận con người. Xuất thân trong mái ấm gia đình quý tộc, sống trong không khí văn chương bác học, nhưng ông có cách nói riêng, tầm trung, đơn giản và giản dị, dễ hiểu, thấm đượm chất dân ca xứ Nghệ .
Về văn thơ nôm, những sáng tác của ông hoàn toàn có thể chia thành 3 quá trình. Thời gian sống ở Tiên Điền – Nghi Xuân đến 1802, ông viết “ Thác lời trai phường nón Văn tế sống 2 cô gái Trường Lưu ”. Đây là 2 bản tình ca bộc lộ rất rõ tâm tính của ông, sự hoà biểu tâm hồn tác giả với vạn vật thiên nhiên, với con người. Ba tập thơ chữ Hán thì “ Thanh hiên thi tập ” gồm 78 bài, viết lúc ở Quỳnh Côi và những năm mới về Tiên Điền, là lời trăn trở chốn long đong, là tâm sự, là thái độ của nhà thơ trước cảnh đời loạn lạc. Sau 1809, những sáng tác thơ của ông tập hợp trong tập “ Nam Trung Tạp Ngâm ” gồm 40 bài đầy cảm hứng, của tâm sự, nỗi niềm u uất .
Truyện Kiều được Nguyễn Du vận động và di chuyển, phát minh sáng tạo từ cuốn tiểu thuyết “ Truyện Kim Vân Kiều ” của Thanh Tâm Tài Nhân, tên thật là Tử Văn Trường, quê ở huyện Sơn Am, tỉnh Triết Giang, Trung Quốc. Truyện Kiều đã được nhân dân ta tiếp đón một cách say sưa, có nhiều lúc đã trở thành yếu tố xã hội, tiêu biểu vượt trội là cuộc tranh luận xung quanh luận đề “ Chánh học và tà thuyết ” giữa cụ Nghè Ngô Đức Kế và ông Phạm Quỳnh lôi cuốn rất nhiều người của 2 phía cùng luận chiến. Không chỉ ảnh hưởng tác động thâm thúy trong những tầng lớp thị dân, Truyện Kiều còn được những tầng lớp trên mê hồn đọc, luận. Vua Minh Mạng là người tiên phong đứng ra chủ trì mở văn đàn ngâm vịnh truyện Kiều và sai những quan ở Hàn Lâm Viện chép lại cho đời sau. Đến đời Tự Đức, nhà vua thường triệu tập những vị khoa bảng trong triều đến viết và vịnh Truyện Kiều ở văn đàn, ở Khu Văn Lâu .
Ngày nay, Truyện Kiều vẫn đang được những nhà xuất bản in với số lượng lớn, được dịch ra rất nhiều thứ tiếng. Các nhà nghiên cứu trên quốc tế nhìn nhận cao Truyện Kiều. Dịch giả người Pháp Rơ-Ne-Crir-Sắc khi dịch Truyện Kiều đã viết bài nghiên cứu và điều tra dài 96 trang, có đoạn viết : “ Kiệt tác của Nguyễn Du hoàn toàn có thể so sánh một cách xứng danh với siêu phẩm của bất kể vương quốc nào, thời đại nào ”. Ông so sánh với văn học Pháp : “ Trong tổng thể những nền văn chương Pháp không một tác phẩm nào được đại trà phổ thông, được toàn dân sùng kính và yêu thích bằng quyển truyện này ở Nước Ta ”. Và ông Kết luận : “ Sung sướng thay bậc thi sĩ với một tác phẩm độc nhất vô nhị đã làm rung động và ca vang toàn bộ tâm hồn của một dân tộc bản địa ”. Năm 1965 được Hội đồng Hoà bình quốc tế chọn làm năm kỷ niệm 200 năm năm sinh Nguyễn Du .
Nguyễn Du là nhà thơ sống hết mình, tư tưởng, tình cảm, kĩ năng nghệ thuật và thẩm mỹ của ông xuyên suốt những tác phẩm của ông, xuyên suốt cuộc sống ông và biểu lộ rõ nhất qua áng văn chương tuyệt vời là Truyện Kiều. Đọc Truyện Kiều ta thấy xã hội, thấy đồng xu tiền và thấy một Nguyễn Du hàm ẩn trong từng chữ, từng ý. Một Nguyễn Du thâm thuý, trải đời, một Nguyễn Du chan chứa nhân ái, hiểu mình, hiểu đời, một Nguyễn Du nóng bỏng khát khao đời sống bình yên cho dân tộc bản địa, cho nhân dân .
Bài mẫu 3
Nguyễn Du là nhà thơ sống hết mình, tư tưởng, tình cảm, kĩ năng thẩm mỹ và nghệ thuật của ông xuyên suốt những tác phẩm của ông, xuyên suốt cuộc sống ông và bộc lộ rõ nhất qua áng văn chương tuyệt vời là “ Truyện Kiều ” .
Nguyễn Du sinh ngày 23 tháng 11 năm Ất Dậu, tức ngày 3/1/1866 ở kinh thành Thăng Long trong một mái ấm gia đình quý tộc lớn. Thân sinh ông là Hoàng Giáp Nguyễn Nghiễm ( 1708 – 1775 ), làm quan đến tham tụng ( tể tướng ) tước Xuân Q. công triều Lê. Mẹ ông là bà Trần Thị Tần, quê Kinh Bắc, đẹp nổi tiếng. 13 tuổi lại mồ côi mẹ, ông phải ở với người anh là Nguyễn Khản. Đời sống của người anh tài hoa phong nhã, lớn hơn ông 31 tuổi này rất có tác động ảnh hưởng tới nhà thơ .
Sự thăng quan tiến chức trên đường làm quan của Nguyễn Du khá thành đạt. Nhưng ông không màng để tâm đến sự nghiệp. Trái tim ông đau xót, buồn thương, phẫn nộ trước “ những điều trông thấy ” khi sống lưu lạc, thân mật với những tầng lớp dân đen và ngay cả khi sống giữa quan trường. Ông dốc cả máu xương mình vào văn chương, thi ca .
Thơ ông là lời nói trong trái tim mình. Đấy là tình cảm thâm thúy của ông so với một kiếp người lầm lũi cơ hàn, là thái độ bất bình rõ ràng của ông so với những số phận con người. Xuất thân trong mái ấm gia đình quý tộc, sống trong không khí văn chương bác học, nhưng ông có cách nói riêng, tầm trung, đơn giản và giản dị, dễ hiểu, thấm đượm chất dân ca xứ Nghệ .
Về văn thơ nôm, những sáng tác của ông hoàn toàn có thể chia thành 3 tiến trình. Thời gian sống ở Tiên Điền – Nghi Xuân đến 1802, ông viết “ Thác lời trai phường nón Văn tế sống 2 cô gái Trường Lưu ”. Đây là 2 bản tình ca biểu lộ rất rõ tâm tính của ông, sự hoà biểu tâm hồn tác giả với vạn vật thiên nhiên, với con người .
Ba tập thơ chữ Hán thì “ Thanh hiên thi tập ” gồm 78 bài, viết lúc ở Quỳnh Côi và những năm mới về Tiên Điền, là lời trăn trở chốn long đong, là tâm sự, là thái độ của nhà thơ trước cảnh đời loạn lạc. Sau 1809, những sáng tác thơ của ông tập hợp trong tập “ Nam Trung Tạp Ngâm ” gồm 40 bài đầy cảm hứng, của tâm sự, nỗi niềm u uất .
Truyện Kiều được Nguyễn Du chuyển dời, phát minh sáng tạo từ cuốn tiểu thuyết “ Truyện Kim Vân Kiều ” của Thanh Tâm Tài Nhân, tên thật là Tử Văn Trường, quê ở huyện Sơn Am, tỉnh Triết Giang, Trung Quốc. Truyện Kiều đã được nhân dân ta đảm nhiệm một cách say sưa, có nhiều lúc đã trở thành yếu tố xã hội, tiêu biểu vượt trội là cuộc tranh luận xung quanh luận đề “ Chánh học và tà thuyết ” giữa cụ Nghè Ngô Đức Kế và ông Phạm Quỳnh lôi cuốn rất nhiều người của 2 phía cùng luận chiến .
Không chỉ tác động ảnh hưởng thâm thúy trong những tầng lớp thị dân, Truyện Kiều còn được những tầng lớp trên mê hồn đọc, luận. Vua Minh Mạng là người tiên phong đứng ra chủ trì mở văn đàn ngâm vịnh truyện Kiều và sai những quan ở Hàn Lâm Viện chép lại cho đời sau. Đến đời Tự Đức, nhà vua thường triệu tập những vị khoa bảng trong triều đến viết và vịnh Truyện Kiều ở văn đàn, ở Khu Văn Lâu .
Ngày nay, Truyện Kiều vẫn đang được những nhà xuất bản in với số lượng lớn, được dịch ra rất nhiều thứ tiếng. Các nhà nghiên cứu trên quốc tế nhìn nhận cao Truyện Kiều. Dịch giả người Pháp Rơ-Ne-Crir-Sắc khi dịch Truyện Kiều đã viết bài nghiên cứu và điều tra dài 96 trang, có đoạn viết : “ Kiệt tác của Nguyễn Du hoàn toàn có thể so sánh một cách xứng danh với siêu phẩm của bất kể vương quốc nào, thời đại nào ”. Ông so sánh với văn học Pháp : “ Trong toàn bộ những nền văn chương Pháp không một tác phẩm nào được đại trà phổ thông, được toàn dân sùng kính và yêu thích bằng quyển truyện này ở Nước Ta ”. Và ông Tóm lại : “ Sung sướng thay bậc thi sĩ với một tác phẩm độc nhất vô nhị đã làm rung động và ca vang toàn bộ tâm hồn của một dân tộc bản địa ”. Năm 1965 được Hội đồng Hoà bình quốc tế chọn làm năm kỷ niệm 200 năm năm sinh Nguyễn Du .
Nguyễn Du là nhà thơ sống hết mình, tư tưởng, tình cảm, năng lực thẩm mỹ và nghệ thuật của ông xuyên suốt những tác phẩm của ông, xuyên suốt cuộc sống ông và biểu lộ rõ nhất qua áng văn chương tuyệt vời là Truyện Kiều. Đọc Truyện Kiều ta thấy xã hội, thấy đồng xu tiền và thấy một Nguyễn Du hàm ẩn trong từng chữ, từng ý. Một Nguyễn Du thâm thuý, trải đời, một Nguyễn Du chan chứa nhân ái, hiểu mình, hiểu đời, một Nguyễn Du nóng bỏng khát khao đời sống bình yên cho dân tộc bản địa, cho nhân dân .
Bài mẫu 4
Nỗi niềm xưa nghĩ mà thương
Dẫu lìa ngỏ ý còn vương tơ lòng
Nhân tình nhắm mắt chưa xong
Biết ai hậu thế khóc cùng Tố Như ?
( Tố Hữu – Kính gửi cụ Nguyễn Du )
Đã gần ba thế kỉ trôi qua nhưng những vần thơ thấm đẫm nước mắt và tràn ngập tình thương mà Nguyễn Du để lại vẫn còn nguyên giá trị. Tác phẩm của Nguyễn Du bộc lộ những nỗi lòng u uất, những tâm trạng thổn thức đến không an tâm .
Nguyễn Du được coi là một thiên tài, một danh nhân văn hóa không chỉ của Nước Ta mà của cả quả đât. Nhắc đến Nguyễn Du, tất cả chúng ta không hề không nói đến một trái tim luôn đau nỗi đau của con người. Mọi nỗi buồn đau, thống khổ của kiếp người vang động đến đều hoàn toàn có thể khiến cho trái tim ấy rỉ máu. Từ đó Nguyễn Du viết nên những dòng thơ xót xa mà thấm đẫm tình người. Trong cuộc sống mình, ông cũng trải qua không ít dâu bể, biến cố nên mở màn siêu phẩm Truyện Kiều ông viết :
Trải qua một cuộc bể dâu
Những điều trông thấy mà đau đớn lòng .
Nguyễn Du sinh năm 1765, mất năm 1820, tên chữ là Tố Như, quê ở Tiên. Điền, Nghi Xuân, thành phố Hà Tĩnh. Ông xuất thân trong một mái ấm gia đình phong kiến đại quý tộc có truyền thống cuội nguồn khoa bảng và văn chương ở Thăng Long. Năm 1802, ông được cử đi sứ Trung Quốc lần thứ hai, chưa kịp đi thì mắc bệnh mà mất. Ông để lại cho nền văn học, nước nhà một sự nghiệp văn chương đồ sộ trong đó Truyện Kiều xứng danh là niềm tự hào của dân tộc bản địa ta .
Cuộc đời Nguyễn Du gắn liền với nhiều dịch chuyển lịch sử dân tộc : chính sách phong kiến rơi vào khủng hoảng cục bộ trầm trọng, những cuộc khởi nghĩa nông dân nổi lên ở khắp nơi mà tiêu biểu vượt trội là khởi nghĩa Tây Sơn. Ông trải qua một cuộc sống nhiều thăng trầm, lúc sống xa hoa, quyền quý và cao sang, khi lưu lạc gió bụi nơi đất khách quê người. Bởi thế ông tích góp được vốn sống nhiều mẫu mã và học tập được ngôn từ của nhân dân. Đó phải chăng là cơ sở cho tư tưởng nhân đạo trong thơ văn Nguyễn Du ?
Đọc và tìm hiểu và khám phá những sáng tác của Nguyễn Du, ta sẽ thấy ông xót xa nhất cho con người trong cảnh bể dâu trước những thay đổi trớ trêu của cuộc sống. Đó là những khi thân phận con người trở nên mỏng dính, bị vùi dập, bị giày xéo. Cả xã hội phong kiến lẫn định mệnh mù quáng đã vào hùa với nhau để hành hạ con người. Mà trong cảnh bể dâu kia, thân phận thảm kịch nổi bật nhất là những người tài sắc. Họ như những bông hoa nở trong dông tố, danh nhân cũng hóa nạn nhân, vàng ngọc cũng bị coi như đất bùn .
Tư tưởng nhân đạo trong thơ Nguyễn Du được bộc lộ qua sự phẫn nộ của ông so với những thế lực chà đạp con người, hủy hoại năng lực :
Cổ kim hận sự thiên nan vấn
Phong vận kì oan ngã tự cư .
( Đọc Tiểu Thanh Kí )
Ông luôn bày tỏ nỗi đau một cách bi phẫn trước những kiếp người thấp cổ bé họng, trước sự thất bại của cái thiện, cái mĩ. Trong trái tim bát ngát của ông, ta thấy cái phần thông thiết nhất luôn được dành cho thân phận thảm kịch của những con người tài hoa bạc mệnh, đặc biệt quan trọng là những người phụ nữ. Họ là những nạn nhân đáng thương nhất trong cuộc sống đầy lang sói, lắm biến thiên dâu bể này .
Đó là Đạm Tiên “ nổi danh tài sắc một thì ” mà phải chịu cảnh “ sống làm vợ khắp người ta ” để rồi “ nửa chừng xuân thoắt gãy cành thiên hương ” và ở đầu cuối chỉ còn lại “ sè sè nấm đất bên đường ”. Đó là Tiểu Thanh “ son phấn có phần chôn vẫn hận – văn chương không mệnh đốt còn vương ”. Tiêu biểu hơn tổng thể là Thúy Kiều “ sắc đành đòi một tài đành họa hai ” mà phải chịu một đời truân chuyên chìm nổi “ thanh lâu hai lượt, thanh y hai lần ”, muốn thoát khỏi kiếp sống ô nhục lại bị đạp xuống sâu hơn, bế tắc hơn … Tất cả những thân phận phụ nữ tài sắc mà xấu số ấy được Nguyễn Du tổng kết trong hai câu thơ ứa máu khái quát quy luật nghiệt ngã của cuộc sống :
Đau đớn thay phận đàn bà
Kiếp sinh ra thế biết là tại đâu ?
( Văn chiêu hồn )
Viết về những con người ấy, Nguyễn Du bày tỏ lòng nhân ái của con người so với con người nhưng cũng chính là nỗi niềm của người tri kỉ, của kẻ cùng hội cùng thuyền, đồng bệnh tương lân. Nguyễn Du tìm thấy mình ở trong họ, tìm thấy họ ở trong mình. Cho nên lời thơ của ông chân thành đến tận đáy lòng. Ông truyền toàn bộ những đau đớn của trái tim vào những trang viết để tạo nên những “ Tiếng thơ ai động đất trời ” .
Nguyễn Du đã sống và đã nếm trải đến cùng vị mặn của dòng nước mất. Không chỉ xót xa cho những người phụ nữ, Văn tế thập loại chúng sinh là một tiếng khóc lớn khóc cho toàn bộ những số phận bi thảm của con người. Tất cả họ khi sông dù mũ cao áo dài như những thư sinh nho sĩ hay những người cùng đinh chân lấm tay bùn … khi chết đi đều là những cô hồn thất thểu, vất vưởng, khổ đau, không nơi lệ thuộc. Nguyễn Du khóc cho họ, khóc cho toàn bộ. Khi họ sống ông vẫn phân biệt rõ ràng kẻ ngay người gian, kẻ ông yêu người ông ghét nhưng khi họ chết đi, Nguyễn Du thương toàn bộ. Ông đang sống trong cõi dương trần thế mà có vẻ như lại chìm hẳn vào cõi chết để tìm đến, san sẻ với trăm ngàn oan hồn bạc mệnh :
Sống đã chịu một đời phiền não
Chết lại nhờ hớp cháo lá đa .
Người đọc như chết lặng trước những lời thơ nghẹn ngào như một tiếng thở dài, một tiếng nấc đau đớn. Nguyễn Du với “ con mắt trông thấu sáu cõi ” và “ tấm lòng nghĩ suốt nghìn đời ” ( Tiên Phong Mộng Liên Đường gia chủ ) đã nhìn thấy những cô hồn bước tiến lặng lẽ về một nơi vô định trong bóng tối thăm thẳm mịt mùng. Người cũng đã lặng lẽ rơi nước mắt trong từng con chữ làm nhức nhối hàng triệu người đọc nhiều thế hệ .
Nhắc đến Nguyễn Du ta không hề không nhắc đến Truyện Kiều bởi đây là đỉnh điểm trong sự nghiệp của ông nói riêng và văn học Nước Ta nói chung. Tuy Truyện Kiều vay mượn diễn biến từ tác phẩm Kim Vân Kiều truyện của Thanh Tâm Tài Nhân ( Trung Quốc ) nhưng Nguyễn Du đã có sự phát minh sáng tạo tài tình làm ra một siêu phẩm tiêu biểu vượt trội cho cảm hứng nhân đạo và nỗi đau thân phận con người .
Truyện Kiều cũng là một bài ca về tình yêu tự do và tham vọng công lí với những triết lí mà Nguyễn Du gửi gắm qua từng nhân vật, từng biến cố. Thúy Kiều đã bước qua lốì vườn khuya hay bước qua hàng rào phong kiến để đi theo tiếng gọi của tâm hồn ?
Truyện Kiều là tiếng kêu đứt ruột cho những nỗi đau của con người, tiếng khóc thương cho tình cảm cao đẹp bị chia lìa, xót xa cho nhân phẩm bị chà đạp. Qua Truyện Kiều, Nguyễn Du đã viết lên bản cáo trạng đanh thép tố cáo các thế lực chà đạp quyền sống của con người. Đó là những kẻ như quan xử kiện, Mã Giám Sinh, Tú Bà, Sở Khanh, Hoạn Thư, Tổng đốc trọng thần Hồ Tôn Hiến…
Nguyễn Du luôn đau đáu nỗi đau chung của con người nên trước cảnh tối tăm trình diện trước mắt, ông đã cất lên tiếng thét bi phẫn trước những thế lực tàn tệ đó – không chỉ có con người mà còn một thế lực vô hình dung khác nhưng cũng bạo tàn không kém : thế lực của đồng xu tiền .
Với những giá trị tư tưởng và nghệ thuật và thẩm mỹ thâm thúy, độc lạ, những sáng tác văn chương của Nguyễn Du đã trở thành những tác phẩm lưu giữ linh hồn dân tộc bản địa với tư tưởng nhân đạo bao trùm. Mộng Liên Đường đã từng nhận xét về Nguyễn Du như sau : “ Lời văn tả ra hình như máu chảy ở đầu ngọn bút, nưóc mắt thấm trên tờ giấy, khiến ai đọc đến cũng phải thấm thìa ngậm ngùi, đau đớn như đứt ruột ” .
Với những góp phần to lớn của mình, Nguyễn Du xứng danh là đại thi hào dân tộc bản địa, là niềm tự hào của mỗi người Nước Ta tất cả chúng ta và là Danh nhân văn hóa quốc tế được cả quả đât tôn vinh .
Source: https://blogthuvi.com
Category: Blog