Cảm nhận đoạn trích Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ – Tham khảo những bài văn mẫu hay do THPT Sóc Trăng tổng hợp và biên soạn để hoàn thành tốt bài viết của mình.
Đề bài: Cảm nhận đoạn trích Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ của Đặng Trần Côn.
*****
Bạn đang đọc: Cảm nhận đoạn trích Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ – Trường THPT Thành Phố Sóc Trăng
Bạn đang xem : Cảm nhận đoạn trích Tình cảnh một mình của người chinh phụ
Hướng dẫn làm bài cảm nhận đoạn trích Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ
1.Phân tích đề
– Yêu cầu đề bài : từ những chi tiết cụ thể, hình ảnh, … của đoạn thơ, cảm nhận về nỗi đơn độc của người chinh phụ khi phải sống trong đơn độc, buồn khổ, trong thời hạn đợi chồng đi đánh giặc trở lại, không có tin tức
– Phương pháp làm bài : cảm nhận
2. Các vấn đề chính cần triển khai
Luận điểm 1: Tâm trạng của người chinh phụ trong tình cảnh cô đơn, lẻ loi, ngày qua ngày mong ngóng tin chồng
Luận điểm 2: Nỗi nhớ thương dành cho chồng ở phương xa
Luận điểm 3: Những khao khát về hạnh phúc lứa đôi của người thiếu phụ
3. Lập dàn ý
Xem dàn ý cụ thể : Dàn ý cảm nhận đoạn trích Tình cảnh một mình của người chinh phụ
4. Sơ đồ tư duy
Sau khi tìm hiểu thêm dàn ý, sơ đồ tư duy, … và nắm được cách làm, những em hãy tìm hiểu thêm những bài văn mẫu tinh lọc cảm nhận đoạn trích Tình cảnh một mình của người chinh phụ dưới đây để có thêm sáng tạo độc đáo triển khai xong bài viết của mình nhé .
Văn mẫu tinh lọccảm nhận đoạn trích Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ
Bài tham khảo 1
Chinh phụ ngâm nguyên văn bằng chữ Hán, do Đặng Trần Côn sáng tác. Bản Nôm hiện hành, nhiều quan điểm thống nhất, là của dịch giả Đoàn Thị Điểm. Trước cảnh cuộc chiến tranh liên miên đầu thế kỉ XVIII, cảm động trước thời thế, Đặng Trần Côn đã viết Chinh phụ ngâm. Qua nỗi niềm và tâm trạng đơn độc, tủi hờn của người chinh phụ, tác phẩm đã nói lên sự oán ghét chiến tranh phong kiến phi nghĩa, đặc biệt quan trọng là bộc lộ tâm trạng khao khát tình yêu, niềm hạnh phúc lứa đôi. Bản dịch đã bộc lộ kĩ năng của tác giả và dịch giả trong việc bộc lộ những trạng thái tâm lí vô cùng tinh xảo và phức tạp của người vợ nhớ chồng .
Người chinh phụ vốn dòng dõi trâm anh quyền quý và cao sang, nàng tiễn chồng ra trận với mong ước người chồng sẽ lập sự nghiệp nơi yên ngựa và quay trở lại trong cảnh vẻ vang. Thấm nỗi cô đơn lẻ loi, nàng nhận ra tuổi xuân của mình đang đi qua và niềm hạnh phúc lứa đôi ngày càng xa vời. Người chinh phụ rơi vào tâm trạng đơn độc cùng cực. Khúc ngâm bộc lộ tâm trạng đơn độc ấy của người chinh phụ. Đoạn trích miêu tả tâm trạng một mình của người chinh phụ trong cảnh chờ chồng .
Đầu đời Cảnh Hưng, cuộc chiến tranh xảy ra liên miên, hết Lê – Mạc đánh nhau đến Trịnh – Nguyễn kéo dài cuộc phân tranh, quốc gia chia làm hai nửa dưới cái ngai vàng mục ruỗng, rồi khởi nghĩa nông dân nổ ra khắp nơi. Nhân dân sống trong cảnh nồi da nấu thịt, loạn li chinh chiến, cha mẹ xa con, vợ xa chồng. Văn học thời kì này tập trung chuyên sâu phản ánh thực chất thối nát, bộ mặt hung tàn của chính sách phong kiến và nỗi đau khổ của con người – những nạn nhân của chính sách xã hội ấy. Chinh phụ ngâm của Đặng Trần Côn sinh ra đã nhận được sự đồng cảm của rất nhiều nho sĩ. Nhiều bản dịch Chinh phụ ngâm sinh ra, trong đó bản dịch được cho là của Đoàn Thị Điểm là bản dịch thành công xuất sắc hơn cả vì dịch giả đã gặp được ở đó sự đồng cảm thâm thúy .
Hình tượng điển hình nổi bật của Chinh phụ ngâm là hình tượng người chinh phụ héo mòn trong trông ngóng chờ đón. Người chinh phụ hiện lên trong khúc ngâm với ước vọng công hầu và khát khao niềm hạnh phúc lứa đôi. Được nuôi dưỡng trong nền giáo dục Nho gia, người phụ nữ quý tộc phong kiến cũng từng mong ước, tự hào về hình ảnh một người chồng dũng mãnh :
Chàng tuổi trẻ vốn dòng hào kiệt
Xếp bút nghiên theo việc đao cung
Thành liền mong tiễn bệ rồng
Thước gươm đã quyết chẳng dong giặc trời
Chí làm trai dặm nghìn da ngựa
Gieo Thái Sơn nhẹ tựa hồng mao
Thế nhưng sau những ngày mỏi mòn chờ chồng trong vô vọng, nàng rơi vào tâm trạng đơn độc, vô vọng và cất lời oán trách. Qua tâm trạng của người thiếu phụ, khúc ngâm là lời nói oán trách chiến tranh phong kiến đã giày xéo lên niềm hạnh phúc lứa đôi .
Chinh phụ ngâm là một tác phẩm trữ tình, từ đầu đến cuối tác phẩm vẫn chỉ là tâm trạng của nhân vật trữ tình – người chinh phụ. Khúc ngâm được tăng trưởng theo mạch tâm trạng và nỗi nhớ nhung của người chinh phụ. Đoạn trích Tình cảnh một mình của người chinh phụ đã bao quát được những trạng thái tâm trạng của người chinh phụ. Nội tâm đầy dịch chuyển được miêu tả qua những từ ngữ chỉ ngoại hình, tả hành vi, tả việc làm của người chinh phụ. Người thiếu phụ trong Khuê oán của Vương Xương Linh vẫn vô tư trang điểm má hồng để lên lầu biếc ngắm cảnh xuân, chỉ khi ngắm màu dương liễu mới bừng tỉnh và nhận ra cảnh ngộ đơn độc của mình ; còn người chinh phụ này luôn chìm đắm trong nỗi đơn độc. Sự trông đợi mỏi mòn và vô vọng đã khiến nàng trễ nải cả việc điểm phấn tô son, việc làm quan trọng nhất của người phụ nữ nơi gác tía lầu son như nàng :
Trâm cài xiêm thắt thẹn thùng ,
Lệch vòng tóc rối, lỏng vòng sống lưng eo .
Nỗi đau buồn của người thiếu phụ trong cảnh đợi chồng đi chiến trận đã khiến nàng mất hết sức lực, như người mộng du trong ngôi nhà của mình :
Há như ai hồn say bóng lẫn ,
Sự chờ đón vô vọng đã khiến nàng tê liệt cả niềm tin. Với việc miêu tả hình dáng hình thức bề ngoài, tác giả đã lột tả được trạng thái tâm lí phức tạp trong nội tâm của người thiếu phụ. Người thiếu phụ hiện lên với vẻ căng thẳng mệt mỏi và buông xuôi, nỗi đơn độc đã giày vò cả tinh thần và thể xác của người thiếu phụ khiến nàng nhạt phấn phai hương. Nỗi đơn độc bao trùm cả lên khoảng trống và thời hạn, ngày và đêm. Trong và ngoài căn phòng đều tràn ngập nỗi đơn độc. Chỉ có người thiếu phụ đối lập ngọn đèn, tình cảnh một mình càng hiện rõ hơn. Cái vẻ một mình tội nghiệp ấy hiện lên thật rõ ràng với hình ảnh :
Dạo hiên vắng thầm gieo từng bước
Giữa cái khoảng trống tĩnh mịch của đêm, tiếng bước chân chậm rãi như gieo vào lòng người cái âm thanh một mình cô độc. Pu-skin trên con đường mùa đông vắng vẻ, đơn độc hơn bởi tiếng lục lạc đơn điệu thì người chinh phụ đơn độc hơn khi nghe tiếng bước chân của mình. Nỗi đau đớn bí mật nhưng quá lớn ấy khiến nàng khao khát có sự đồng cảm. Nhưng chỉ có ngọn đèn đối lập với nàng mà thôi. Liệu ngọn đèn có đồng cảm được không hay sức nặng của nỗi đơn độc, của sự nhung nhớ lại dồn cả lên nàng. Ngọn đèn chỉ là vật vô tri vô giác, “ có biết dường bằng chẳng biết ” :
Đèn có biết dường bằng chẳng biết ,
Lòng thiếp riêng bi thiết mà thôi .
Buồn rầu nói chẳng nên lời ,
Hoa đèn kia với bóng người khá thương .
Cảnh vật không san sẻ mà cộng hưởng cùng nỗi sầu của người chinh phụ khiến nàng đau càng đau, sầu càng sầu. Nỗi chờ đón ngày càng vô vọng. Dường như người thiếu phụ thức trắng cả năm canh và bị nỗi nhớ nhung giày vò :
Gà eo óc gáy sương năm trống ,
Hoè phất phơ rủ bóng bốn bên .
Dịch giả đã sử dụng rất hợp lý những từ ngữ thuần Việt với những chữ như “ eo óc ”, “ phất phơ ”, những từ ngữ ấy dùng để tả cảnh nhưng đã chuyển tải được nỗi cô độc, buồn sầu của người thiếu phụ. Nó vừa gợi hình ảnh, vừa gợi tâm trạng. Dáng hoè phất qua bên nọ bên kia gợi nên hình ảnh người chinh phụ vật vã trong nhớ nhung giữa đêm khuya một mình. Đếm từng khắc thời hạn trôi đi lờ đờ, nhìn xung quanh thì bốn phía chỉ là cây hoè rủ bóng, nàng chìm ngập trong nỗi đơn độc. Khi chờ đón khi nào thời hạn cũng rất dài. Thuý Kiều trong tâm trạng đợi chờ Kim Trọng :
Sầu đong càng lắc càng đầy ,
Ba thu dọn lại một ngày dài ghê !
Giống như tâm trạng người chinh phụ chờ chồng :
Khắc giờ đằng đẵng như niên ,
Mối sầu dằng dặc tựa miền biển xa .
Thời gian cứ dài dằng dặc và khoảng trống thì bát ngát vô tận, người chinh phụ nhỏ bé và đơn độc trước khoảng trống và thời hạn. Biết nỗi đợi chờ là vô vọng, nàng đã nỗ lực để đưa mình ra khỏi nỗi đơn độc. Gắng gượng điểm phấn tô son, dạo đàn nhưng càng nỗ lực vùng vẫy càng lún sâu hơn vào sự vô vọng. Chạm đến đâu cũng là chạm vào nỗi đau, cũng nhìn thấy cảnh một mình đơn chiếc. Soi gương thì nước mắt đầm đìa bởi nàng phải đối lập với khuôn mặt thanh xuân đang mỏi mòn dần và thì xuân sắc đang phũ phàng trôi qua. Khúc đàn loan phượng thì gợi nhớ cảnh chồng vợ chia lìa .
Nỗi đau đớn, tủi hờn của người chinh phụ bộc lộ nỗi khao khát niềm hạnh phúc lứa đôi chân chính. Với nỗi niềm cảm thông thâm thúy, tác giả và dịch giả đã bộc lộ rất tinh xảo và thành công xuất sắc những trạng thái tâm lí phức tạp của người thiếu phụ, qua đó bộc lộ thái độ của mình trước những cuộc cuộc chiến tranh, binh biến liên miên dưới chính sách phong kiến thế kỉ XVIII. Tuy tác phẩm không nói rõ đặc thù cuộc cuộc chiến tranh mà người chinh phu tham gia, tuy nhiên dựa trên những điều kiện kèm theo lịch sử vẻ vang khi tác phẩm sinh ra, hoàn toàn có thể nhận thấy, đó không phải là cuộc cuộc chiến tranh vệ quốc, mà là đại chiến giành giật quyền lực tối cao của những tập đoàn lớn phong kiến, những đại chiến phi nghĩa .
Dịch Chinh phụ ngâm, dịch giả đã chọn thể thơ tuy nhiên thất lục bát, một thể thơ dân tộc bản địa có năng lực lớn trong việc biểu lộ tâm trạng của nhân vật, nhất là tâm trạng buồn đau, sầu muộn. Dịch giả đã dịch rất thanh thoát nội dung của nguyên tác, bộc lộ chân thực nỗi buồn của người thiếu phụ phương Đông, mãnh liệt, da diết nhưng kín kẽ. Chinh phụ ngâm đã ghi lại một bước tiến vượt bậc của ngôn ngữ văn học dân tộc bản địa. Với tác phẩm này, tiếng Việt đã chứng tỏ năng lực diễn đạt tư tưởng tình cảm một cách thâm thúy, tinh xảo. Với tấm lòng yêu dấu và sự cảm thông thâm thúy với những khát khao niềm hạnh phúc chính đáng của người thiếu phụ, tác giả và dịch giả cất lên tiếng kêu nhân đạo, tiếng kêu phản đối cuộc chiến tranh phi nghĩa. Thái độ phản chiến tuy không thể hiện trực tiếp tuy nhiên lại rất can đảm và mạnh mẽ. Chiến tranh đã cướp đi của con người niềm hạnh phúc và tuổi trẻ, thậm chí còn cả mạng sống. Vì một đại chiến, có biết bao người vợ phải xa chồng, phải giam mình trong nỗi đơn độc, buồn tủi như người chinh phụ kia. Có người đón chồng quay trở lại khi tóc đã pha sương, nhưng đó còn là như mong muốn. Có người đau xót đón tin chồng không trở về sau những ngày mỏi mòn trông đợi .
“ Vì ai thiết kế xây dựng cho nên vì thế nỗi này ” là lời oán thán nặng nề nhất trong Chinh phụ ngâm, lời ai oán không can đảm và mạnh mẽ nhưng uất ức và oán trách. Đó là một trong những giá trị của Chinh phụ ngâm. Nhưng cao hơn cả, tác phẩm là sự tiếp nối xuất sắc cảm hứng nhân đạo của nền văn học dân tộc bản địa, một lần nữa, những khao khát niềm hạnh phúc chính đáng của người phụ nữ dưới chính sách phong kiến lại được ủng hộ. Đề tài về thân phận người phụ nữ lại được góp thêm một lời nói mới đầy sức mạnh nhân văn .
>> Xem thêm: Nghị luận 8 câu giữa bài Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ
Bài tham khảo 2
Chinh phụ ngâm được viết bằng chữ Hán, do tác giả Đặng Trần Côn sáng tác vào lúc nửa đầu thế kỉ XVIII. Đây là thời kì vô cùng rối ren của xã hội phong kiến. Chiến tranh xảy ra liên miên, hết Lê-Mạc đánh nhau đến Trịnh-Nguyễn phân tranh, quốc gia chia làm hai nửa. Ngai vàng của nhà Lê mục ruỗng. Nông dân bất bình nổi dậy khởi nghĩa ở khắp nơi. Nhân dân sống trong cảnh loạn li nồi da nấu thịt, cha mẹ xa con, vợ xa chồng. Văn học thời kì này tập trung chuyên sâu phản ánh thực chất hung tàn, phản động của giai cấp thống trị và nỗi đau khổ của những nạn nhân trong chính sách thối nát ấy. Tác phẩm Chinh phụ ngâm của Đặng Trần Côn sinh ra đã nhận được sự đồng cảm thoáng rộng của những tầng lớp Nho sĩ. Nhiều bản dịch Open, trong đó bản dịch sang chữ Nôm của bà Đoàn Thị Điểm được coi là hoàn hảo nhất hơn cả, biểu lộ thành công xuất sắc lẫn trị nội dung và nghệ thuật và thẩm mỹ của nguyên tác .
Nội dung Chinh phụ ngâm phản ánh thái độ oán ghét chiến tranh phong kiến phi nghĩa, đặc biệt quan trọng là tôn vinh quyền sống cùng khao khát tình yêu và niềm hạnh phúc lứa đôi của con người. Đó là điều ít được nhắc đến trong thơ văn trước đây .
Người chinh phụ vốn dòng dõi trâm anh. Nàng tiễn chồng ra trận với mong ước người chồng sẽ lập được sự nghiệp và quay trở lại cùng với vinh quang, giàu sang. Nhưng ngay sau buổi tiễn đưa, nàng sống trong tình cảnh một mình, ngày đêm xót xa lo ngại cho chồng. Thấm thìa nỗi đơn độc, nàng nhận ra tuổi xuân của mình đang qua đi và cảnh lứa đôi sum vầy niềm hạnh phúc ngày càng xa vời. Người chinh phụ rơi vào tâm trạng đơn độc đến cùng cực. Khúc ngâm biểu lộ rất rõ tâm trạng đơn độc ấy .
Đoạn trích tình cảnh một mình của người chinh phụ ( từ câu 193 đến câu 228 ) miêu tả những cung bậc và sắc thái khác nhau của nỗi đơn độc, buồn khộ ở người chinh phụ đang khao khát được sống trong tình yêu và niềm hạnh phúc lứa đôi .
Dạo hiên vắng thầm gieo từng bước
Ngồi rèm thưa rủ thác đòi phen .
Ngoài rèm thước chẳng mách tin ,
Trong rèm dường đã có đèn biết chăng ?
Đèn có biết dường bằng chẳng biết ?
Lòng thiếp riêng bi thiết mà thôi .
Buồn rầu nói chẳng nên lời ,
Hoa đèn kia với bóng người khá thương !
Gà eo óc gáy sương năm trống ,
Hòe phất phơ rũ bóng bốn bên .
Khắc giờ đằng đẵng như niên ,
Mối sầu dằng dặc tựa miền biển xa .
Tiếng gà gáy báo canh năm làm tăng thêm vẻ tĩnh mịch, tĩnh mịch. Cây hòe phất phơ rũ bóng trong ánh sáng lờ mờ của ban mai gợi cảm giác buồn bã, hoang vắng. Giữa khoảng trống ấy, người chinh phụ cảm thấy mình nhỏ bé, cô độc biết chừng nào !
Ở những khổ thơ tiếp theo, nỗi ai oán hiện rõ trong từng chữ, từng câu, dù tác giả không hề nhắc đến hai chữ cuộc chiến tranh :
Hương gượng đốt hồn đà mê mải ,
Gương gượng soi lệ lại châu chan .
Sắt cầm gượng gảy ngón đàn ,
Dày uyên kinh đứt, phím loan ngại chùng .
Người chinh phụ cố gắng nỗ lực tìm mọi cách để vượt ra khỏi vòng vây của cảm xúc đơn độc đáng sợ nhưng vẫn không sao thoát nổi. Nàng gắng gượng điểm phấn tô son và dạo đàn cho khuây khỏa nhưng càng lún sâu hơn vào sự vô vọng. Chạm đến đâu cũng là chạm vào nỗi đau, chạm vào tình cảnh một mình đơn chiếc, Khi Hương gượng đốt thì hồn nàng lại chìm đắm vào nỗi thấp thỏm lo âu. Lúc Gương gượng soi thì nàng lại không cầm được nước mắt chính do nhớ gương này mình cùng chồng đã từng chung bóng, chính do phải đối lập với hình ảnh đang tàn phai xuân sắc của mình. Nàng cố gảy khúc đàn loan phượng sum vầy thì lại chạnh lòng vì tình cảnh vợ chồng đang chia lìa đôi ngả, đầy những dự cảm chẳng lành : Dây uyên kinh đứt, phím loan ngại chùng. Rốt cuộc, người chinh phụ đành ngẩn ngơ quay trở lại với nỗi đơn độc đang chất ngất trong lòng mình vậy .
Sắt cầm, uyên ương, loan phụng là những hình ảnh ước lệ tượng trưng cho tình yêu nam nữ, tình nghĩa vợ chồng. Nay vợ chồng xa cách, toàn bộ đều trở nên không có ý nghĩa. Dường như người chinh phụ không dám đụng tới bất kỳ thứ gì vì chúng nhắc nhở tới những ngày sum vầy niềm hạnh phúc đã qua và linh cảm đến sự chia Ha đôi lứa trong hiện tại. Tâm thế của nàng thật chông chênh, chơi vơi khiến cho đời sống trở nên khổ sở, không an tâm. Mong chờ trong nỗi sợ hãi và vô vọng, nàng chí còn biết gửi nhớ thương theo cơn gió :
Lòng này gửi gió đông có tiện ?
Nghìn vàng xin gửi đến non Yên .
Non Yên dù chẳng tới miền ,
Nhớ chàng thăm thẳm đường lên bằng trời .
Sau những day dứt của một trạng thái bế tắc cao độ, người chinh phụ chợt có một ý nghĩ rất nên thơ : nhờ gió xuân gửi lòng mình tới người chồng ở mặt trận xa, đang cạnh tranh đối đầu với cái chết để mong kiếm chút tước hầu. Chắc chắn, chàng cũng sống trong tâm trạng nhớ nhung mái ấm mái ấm gia đình với bóng hình thân yêu của mẹ già, vợ trẻ, con thơ :
Non Yên dù chẳng tới miền ,
Nhớ chàng thăm thẳm đường lên bằng trời .
Không gian xa cách giữa hai đầu nỗi nhớ được tác giả so sánh với hình ảnh ngoài hành tinh vô biên : Nhớ chàng thăm thẳm đường lên bằng trời. Thăm thẳm nỗi nhớ tình nhân, thăm thẳm con đường đến chỗ tình nhân, thăm thẳm con đường lên trời. Câu thơ hàm súc về mặt ý nghĩa và cô đọng về mặt hình thức. Cách thể hiện tâm trạng cá thể trực tiếp như thế này cũng là điều mới mẻ và lạ mắt, hiếm thấy trong vắn chương nước ta thời trung đại :
Trời thăm thẳm xa vời khôn thấu ,
Nỗi nhớ chàng đau đáu nào xong .
Hai câu thất ngôn tiềm ẩn sự tương phản thâm thúy tạo nên cảm xúc xót xa, cay đắng. Đất trời thì bát ngát, bát ngát, không số lượng giới hạn, liệu có thấu nỗi sinh li đau đớn đang giày vò ghê gớm cõi lòng người chinh phụ này chăng ? Nói như người xưa : trời thì cao, đất thì dày, nỗi niềm uất ức biết kêu ai ? biết ngỏ cùng ai ? Bởi vậy nên nó càng kết tụ, càng cuộn xoáy, gây nên nỗi đớn đau cho thể xác :
Cảnh buồn người thiết tha lòng ,
Cành cây sương đượm tiếng trùng mưa phun .
Giữa con người và cảnh vật có vẻ như có sự tương đương khiến cho nỗi sầu thương trở nên da diết, bất tận. Cảnh vật xung quanh người chinh phụ đã chuyển thành tâm cảnh bởi được nhìn qua đôi mắt đẫm lệ buồn thương cho thân phận xấu số, đơn độc. Sự lạnh buốt của tâm hồn làm tăng thêm sự lạnh ngắt của cảnh vật. Cũng giọt sương ấy đọng trên cành cây, cũng tiếng trùng ấy rả rích trong đêm mưa gió, nhưng cảnh ấy tình này lại gợi nên bao sóng gió, bao nỗi đoạn trường trong lòng người chinh phụ. Tình cảnh ấy, tâm trạng ấy tự nó đã nối lên thảm kịch của người phụ nữ trong xã hội cũ không được sống niềm hạnh phúc, đồng thời cũng phản ánh thái độ lên án cuộc chiến tranh của tác giả .
Cảm nhận đoạn trích Tình cảnh một mình của người chinh phụ
Bầu trời bát ngát không cùng và nỗi nhớ cũng không cùng, nhưng suy tưởng thì có hạn ; người chinh phụ lại trỏ về với trong thực tiễn đời sống nghiệt ngã của mình. Ý thơ chuyển từ tình sang cảnh. Thiên nhiên lạnh lẽo như truyền, như ngấm cái lạnh đáng sợ vào tận tâm hồn người chinh phụ đơn độc :
Sương như búa, bổ mòn gốc liễu ,
Tuyết dường cưa, xẻ héo cành ngô .
Hình như người chinh phụ đã thấm thìa sức tàn phá ghê gớm của thời hạn chờ đón. Tuy nhiên đến câu : Sâu tường kêu vắng chuông chùa nện khơi thì không khí đã dễ chịu và thoải mái hơn, cũng bởi người chinh phụ chí mới tuyệt vọng mà chưa vô vọng .
Tám câu cuối là bức tranh tả cảnh ngụ tình rực rỡ nhất trong Chinh phụ ngâm :
Vài tiếng dế nguyệt soi trước ốc ,
Một hàng tiêu gió thốc ngoài hiên .
Lá màn lay ngọn gió xuyên ,
Bóng hoa theo bóng nguyệt lên trước rèm .
Hoa dãi nguyệt, nguyệt in một tấm,
Nguyệt lồng hoa, hoa thắm từng bông .
Nguyệt hoa, hoa nguyệt trùng trùng ,
Trước hoa dưới nguyệt trong lòng xiết đau !
Ý thơ đi từ tinh đến cảnh rồi lại từ cảnh trở lại tình, cứ dội qua dội lại như vậy nhằm mục đích bộc lộ rõ tâm trạng ở đâu, khi nào, làm gi … người chinh phụ cũng chí vò võ một mình một bóng mà thôi !
Từ thốc rất mạnh trong câu Một hàng tiêu gió thốc ngoài hiên báo hiệu sự chuyển sang một tâm trạng mới ở người chinh phụ. Cảnh hoa – nguyệt giao hòa khiến lòng người rạo rực, khao khát niềm hạnh phúc lứa đôi. Những động từ dãi, lồng toát lên cái ý lứa dôi quấn quýt thân mật, âu yếm nồng nàn mà vẫn tế nhị, kín kẽ .
Tác giả lựa chọn và dùng từ rất kĩ, rất đắt : Dạo hiên vắng thầm gieo từng bước, Sương như búa, bổ mòn gốc liễu, Tuyết dường cưa, xẻ héo cành ngô, Một hàng tiêu gió thốc ngoài hiên … Đặc biệt, tác giả đã sử dụng thành công xuất sắc hàng loạt từ láy : eo óc, phất phơ, đằng đẵng, dằng dặc, mê mải, châu chan, thăm thẳm, đau đáu … về nhạc điệu, tác giả đã phát huy một cách tài tình nhạc điệu du dương của thể thơ tuy nhiên thất lục bát, giống như những đợt sóng dạt dào, diễn đạt tâm trạng người chinh phụ hết nhớ lại thương, hết thương lại nhớ trong tình cảnh một mình đơn chiếc .
Bằng bút pháp thẩm mỹ và nghệ thuật điêu luyện, tác giả đã miêu tả được những diễn biến đa dạng chủng loại, phức tạp những cung bậc tình cảm của người chinh phụ. Cảnh cũng như tình được miêu tả rất tương thích với diễn biến của tâm trạng nhân vật .
Thông qua tâm trạng đau buồn của người chinh phụ đang sống trong tình cảnh một mình vì chồng phải tham gia vào những cuộc tranh giành quyền lực tối cao của những vua chúa, tác giả đã tôn vinh niềm hạnh phúc lứa đôi và biểu lộ niềm tin phản kháng so với cuộc chiến tranh phi nghĩa. Tác phẩm Chinh phụ ngâm đã toát lên tư tưởng chủ yếu trong văn chương ; một thời, đó là tư tưởng đòi quyền sống quyền được hưởng niềm hạnh phúc rất chính đáng của con người .
Bài tham khảo 3
Trong xã hội phong kiến, không số phận nào khổ bằng số phận người phụ nữ. Có những người suôn sẻ được vào cung làm phi tần, cung nữ sống trong cảnh nhà lầu gác tía, cung quế, thẩm khuê nhưng vui hay không thì chỉ có họ mới hiểu, nhất là khi vua chúa ruồng bỏ. Hay cũng có những người không phải sống kiếp chồng chung, họ được sống với người mình yêu thương, một vợ một chồng nhưng thời đại binh đao loạn lạc, chồng bị bắt đi lính thì họ cũng đâu có niềm hạnh phúc gì. Tác phẩm Chinh phụ ngâm khúc tiêu biểu vượt trội là đoạn trích tình cảnh một mình của người chinh phụ là vật chứng cho những nỗi buồn, nỗi nhớ nhung sầu muộn của người phụ nữ có chồng đi lính .
Mười sáu câu thơ đầu biểu lộ tâm trạng buồn bã, tủi hờn của người chinh phu. Khi người yêu thương của mình phải đi đánh trận vì một những cuộc cuộc chiến tranh không có ý nghĩa, người vợ ở nhà không hề ngừng lo ngại cho số phận của chồng mình, buồn rồi nhớ, nhớ rồi thương người con gái không thiết làm gì nữa :
“ Dạo hiên vắng thầm gieo từng bước ,
Ngồi rèm thưa rủ thác đòi phen .
Ngoài rèm thước chẳng mách tin ,
Trong rèm dường đã có đèn biết chăng ?
Đèn có biết, dường bằng chẳng biết ,
Lòng thiếp riêng bi thiết mà thôi .
Buồn rầu nói chẳng nên lời ,
Hoa đèn kia với bóng người khá thương ! ”
Qua từng câu thơ ta hoàn toàn có thể cảm nhận được hình bóng của người chinh phu đang chậm rãi thả từng bước chân trên hiên vắng, thả như gieo xuống, buông thõng mình mà buồn bã. Hết dạo lại ngồi trong rèm thưa mong con chim thước mách tin về chồng mình. Nhưng ngóng trông vô ích nào có biết được tin tức phu quân nơi trận mạc. Trong ngôi nhà nhỏ, trong bức rèm thưa chỉ có một mình nàng với cây đèn. Nó thức cùng nàng đấy nhưng nó có hiểu được lòng nàng không. Câu hỏi tu từ vang lên nghe sao buồn đau đáu. Chỉ có một mình nàng một niềm bi thiết mà thôi. Hoa đèn kia như thức cùng bóng người .
“ Gà eo óc gáy sương năm trống ,
Hoè phất phơ rủ bóng bốn bên .
Khắc giờ đằng đẵng như niên ,
Mối sầu dằng dặc tựa miền bể xa .
Hương gượng đốt, hồn đà mê mải ,
Gương gượng soi, lệ lại chứa chan .
Sắt cầm gượng gảy ngón đàn ,
Dây uyên kinh đứt, phím loan ngại chùng. ”
Nàng thức cả năm canh, gà “ eo óc ” gát báo canh năm, những bông hòe phất phơ nhưng cũng rủ bóng. Cảnh vật nhuốm màu tâm trạng của người chinh phụ. Trước nỗi nhớ chồng mỗi khắc trôi qua mà tựa như một năm, thời hạn trôi càng chậm thì mối sầu trong lòng nàng lại càng sum sê hướng về phía biển xa. Nàng buồn nàng gượng đốt hương, gương cầm lên cũng chỉ gượng soi, nhìn mình trông gương tủi phận mà mắt lại lệ chan. Buồn rồi nàng lại gảy đàn nhưng lại sợ dây đứt báo điềm gở .
Người chinh phu nhớ chồng không buồn làm gì, ngay cả đến việc soi gương cũng chỉ gượng gạo cho xong. Lòng nàng chỉ một mối tơ vương hướng đến người chồng của mình nơi trận mạc :
“ Lòng này gửi gió đông có tiện ,
Nghìn vàng xin gửi đến non Yên .
Non Yên dù chẳng tới miền ,
Nhớ chàng thăm thẳm đường lên bằng trời .
Trời thăm thẳm xa vời khôn thấu ,
Nỗi nhớ chàng đau đáu nào xong .
Cảnh buồn người thiết tha lòng ,
Cành cây sương đượm, tiếng trùng mưa phun ”
Nàng muốn gửi tấm lòng vàng của mình cho gió đông để mang tới chàng. Dẫu biết Non Yên cũng chẳng tới miền nhưng nàng vẫn muốn gửi. Nỗi nhớ chồng thăm thẳm như trời cao vậy. Nỗi nhớ ấy luôn đau đáu trong lòng người chinh phụ. Người buồn cảnh cũng buồn cành cây ướt sương đêm tiếng mưa phùn rơi như người chinh phụ đêm qua với giọt nước mắt tràn mi .
Qua đoạn trích ta hoàn toàn có thể cảm nhận được nỗi lòng của người chinh phụ. Đó là nỗi buồn thương người chồng nơi trận mạc không biết sống chết thế nào. Một mình nàng lẻ bóng, chăn đơn gối chiếc mà đơn độc một thì lo ngại nhớ thương chàng tới mười. Đồng thời qua đây nhà thơ cũng muốn phản ánh hiện thực xã hội với những cuộc cuộc chiến tranh không có ý nghĩa đã chia lìa những đôi vợ chồng .
Tham khảo: Phân tích đoạn trích Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ
Bài tham khảo 4
Thế kỷ XVIII là thời kì mà cuộc chiến tranh giữa những tập đoàn lớn phong kiến diễn ra liên miên và trào lưu nông dân khởi nghĩa nổ ra khắp nơi, nhà nhà sống trong cảnh loạn lạc, khói lửa, đâu đâu cũng thấy cảnh lầm than, tang tóc. Giữa thực trạng ấy, Đặng Trần Côn đã sáng tác “ Chinh phụ ngâm ” nhằm mục đích phản ánh những nỗi đau của người phụ nữ trong cuộc chiến tranh để cất lên lời nói của con người thời đại, lời nói oán ghét cuộc chiến tranh phi nghĩa. Tác phẩm đã được dịch ra chữ Nôm, bản dịch này được nhiều người cho là của nữ sĩ Đoàn Thị Điểm. Đoạn trích “ Tình cảnh một mình của người chinh phụ ” từ câu 193 đến câu 228 miêu tả những cung bậc và sắc thái khác nhau của nỗi đơn độc, buồn khổ trong tâm trạng người chinh phụ đang khao khát được sống trong tình yêu và niềm hạnh phúc lứa đôi .
Mở đầu đoạn trích, tác giả đã vẽ nên tâm trạng của người chinh phụ trong tình cảnh đơn độc, một mình, ngày qua ngày mong ngóng tin chồng :
“ Dạo hiên vắng thầm gieo từng bước ,
Ngồi rèm thưa rủ thác đòi phen .
Ngoài rèm thước chẳng mách tin ,
Trong rèm, dường đã có đèn biết chăng ? ”
Giữa khoảng trống tĩnh mịch, người chinh phụ rải bước bên hiên nhà. Nàng gieo từng bước chân khẽ khàng, dạo đi dạo lại chờ ngóng tin chồng. Nàng cứ buông rèm rồi lại kéo rèm, mong ngóng một dáng hình sẽ Open. Thậm chí, nàng còn khát khao được chim thước mách tin chồng nơi phương xa. Để rồi ở đầu cuối, một mình nàng đối lập với ngọn đèn khuya. Tình cảnh của người chinh phụ quá một mình, đơn chiếc. Ngày thì khắc khoải chờ mong. Đêm dài câm lặng, biết riêng lòng mình :
“ Đèn có biết dường bằng chẳng biết
Lòng thiếp riêng bi thiếp mà thôi
Buồn rầu chẳng nói nên lời
Hoa đèn kia với bóng người khá thương ”
Lúc đầu, nàng nghĩ may ra chỉ có ngọn đèn biết tâm sự của mình, sau đó, nàng nhận ra rằng nỗi sầu thương vẫn chẳng được san sẻ nên lòng nàng càng đau khổ. Hình ảnh người chinh phụ thầm gieo từng bước ngoài hiên vắng và ngồi một mình với ngọn đèn trong phòng đã cực tả nỗi đơn độc trong tình cảnh một mình .
Bức chân dung người phụ nữ ấy không chỉ gợi lên qua những bước chân, động tác, cử chỉ, qua khuôn mặt buồn rầu, qua dáng ngồi bất động trước ngọn đèn khuya mà còn điển hình nổi bật lên trên nền của khoảng trống và thời hạn :
“ Gà eo óc gáy sương năm trống
Hòe phất phơ rủ bóng bốn bên
Khắc giờ đằng đẵng như niên ,
Mối sầu dằng dặc tựa miền biển xa. ”
Tiếng gà gáy trong đêm gợi ra khoảng chừng không bát ngát, hiu quạnh, khiến người phụ nữ đơn độc, một mình trở nên nhỏ bé, đáng thương. Nghệ thuật lấy động tả tĩnh đẩy tâm trạng người chinh phụ lên một nấc thang mới, khiến nó đau đớn hơn, cô độc hơn, dày vò nàng hơn. Không chỉ có tiếng gà gáy khiến nàng trằn trọc, bóng “ hòe phất phơ “ cũng khiến người chinh phụ suy tư, lo nghĩ, từ tính từ “ phất phơ “ đến động từ “ rủ “, toàn bộ mang sắc thái chán chường, ủ rũ. Ngoài ra, chỉ thêm hai từ láy “ dằng dặc ” và “ đằng đẵng ” nhưng sự chán chường, căng thẳng mệt mỏi lê dài vô vọng của người chinh phụ trở nên thật đơn cử, hữu hình và có cả chiều sâu trong đó. Kể từ khi chinh phu ra đi, một ngày trở nên dài lê thê như cả một năm, những mối lo toan, nỗi buồn sầu như đông đặc, tích tụ đè nặng lên tâm hồn người phụ nữ đáng thương ấy .
“ Hương gượng đốt, hồn đà mê mải ,
Gương gượng soi, lệ lại châu chan .
Sắt cầm gượng gảy ngón đàn ,
Dây uyên kinh đứt, phím loan ngại chùng. ”
Người chinh phụ gắng tìm cách vượt ra khỏi vòng vây của cảm xúc đơn độc, nhưng rốt cuộc vẫn không thoát nổi. Mùi hương trầm đã vô tình đưa nàng quay trở lại những tháng ngày niềm hạnh phúc trước kia, để tâm hồn nàng lạc đi tìm những kí ức đẹp quá xa vời. Nhưng càng hụt hẫng quá khứ tươi đẹp, nhân vật trữ tình càng thấm thía thảm kịch hiện tại ; lúc soi gương thì lại không cầm được nước mắt. Cảm thấy việc đốt hương, soi gương không hề giúp quên đi chuyện buồn, người chinh phụ tìm đến tiếng đàn. Tác giả sử dụng một loạt hình ảnh ước lệ như “ sắt cầm ”, “ dây uyên ”, “ phím loan ” tượng trưng cho tình yêu đôi lứa, cho vợ chồng hòa hợp. Người chinh phụ lo âu dây đàn đứt, báo điều chẳng lành về cuộc hôn nhân gia đình đang bị chia cắt, về người chồng ngoài mặt trận bặt vô âm tín. Điệp từ “ gượng ” cho thấy sự cố gắng gượng gạo, chán nản ở người chinh phụ, nàng vùng vẫy trong nỗi đơn độc nhưng lại bị chính nỗi đơn độc bóp chặt .
Khi đơn độc bủa vậy, là lúc tâm trạng nhớ thương của người chinh phụ gửi tới chồng ở miền xa lại được dấy lên. Nỗi nhớ thương thật tha thiết :
“ Lòng này gửi gió đông có tiện ?
Nghìn vàng xin gửi đến non Yên .
Non Yên dù chẳng tới miền ,
Nhớ chàng thăm thẳm đường lên bằng trời. ”
Những hình ảnh có tính tượng trưng ước lệ như “ gió đông ”, “ non Yên ”, “ trời thăm thẳm ” vừa gợi ra khoảng trống to lớn vô tận nói lên khoảng cách xa xôi giữa chinh phu và chinh phụ vừa diễn đạt được tấm lòng chân thành, nỗi nhớ nhung vô hạn của người vợ nơi quê nhà .
“ Trời thăm thẳm xa vời khôn thấu ,
Nỗi nhớ chàng đau đáu nào xong .
Cảnh buồn người thiết tha lòng ,
Cành cây sương đượm, tiếng trùng mưa phun. ”
Chinh phụ nhìn cảnh vật bằng đôi mắt chất chứa buồn thương nên thấy bất kể cái gì cũng gợi dậy bao nỗi đoạn trường. Trong bức tranh mùa đông được gợi mở, tác giả đã sử dụng giải pháp so sánh giật mình để cực tả nỗi sầu muộn và cảm xúc lạnh lẽo trong lòng người phụ nữ :
“ Sương như búa bổ mòn gốc liễu
Tuyết dường cưa, xẻ héo cành ngô ”
Nỗi đau đớn sầu muộn ấy khi thì nặng nề như búa bổ, khi thì nặng nề như cưa xẻ còn “ gốc liễu ” “ cảnh ngô ” ấy phải chăng chính là hiện thân của người phụ nữ đang mòn mỏi chờ chồng .
“ Giọt sương phủ bụi chim gù
Sâu tường kêu vẳng chuông chùa nện khơi ”
Tiếng chim gù trong bụi cây sương phủ, tiếng sâu tường kêu vẳng trong đêm sương, tiếng chuông chùa từ xa “ nện ” lại như những cơn sóng kinh hoàng, tha thiết và nhức nhối đang cuộn lên trong lòng người phụ nữ ấy. Tất cả những âm thanh như đang xoáy sâu vào tâm hồn, ăn mòn tâm lý của chinh phụ. Trong khung cảnh ấy, tưởng như nàng đã chìm trong vô vọng, nhưng rồi, những khao khát của niềm hạnh phúc lứa đôi tự nhiên bừng lên :
“ Vài tiếng dế nguyệt soi trước ốc
Một hàng tiêu gió thốc ngoài hiên
Lá màn lay động gió xuyên ,
Bóng hoa theo bóng nguyệt lên trước rèm
Hoa đãi nguyệt, nguyệt in một tấm
Nguyệt lồng hoa, hoa thắm từng bông
Nguyệt hoa, hoa nguyệt trùng trùng ,
Trước hoa dưới nguyệt trong lòng xiêt đâu ”
Chữ thốc rất mạnh trong câu “ Một hàng tiêu gió thốc ngoài hiên ” báo hiệu sự chuyển sang một tâm trạng mới ở người chinh phụ. Cảnh hoa – nguyệt giao hoà khiến lòng người rạo rực, khao khát niềm hạnh phúc lứa đôi. Bức tranh hoa nguyệt lộng lẫy ấy đã được nhà thơ khắc họa bằng thủ pháp trùng điệp liên hoàn tạo ra những hình ảnh lồng xoáy vào nhau, những lớp hình ảnh giao hòa. Cùng với hình ảnh, âm điệu của lời thơ cũng trở nên tha thiết, nồng nàn như những con sóng của niềm khao khát đang dâng lên trong lòng người chinh phụ. Đến đây, thẩm mỹ và nghệ thuật tả cảnh ngụ tình đã đạt đến mức điêu luyện. Có thể nói, đoạn thơ trên đã bộc lộ rất là tế nhị những khao khát thầm kín và mãnh liệt của người chinh phụ – đó cũng là những khát vọng trần gian và nhân bản của con người .
Không chỉ xuất sắc về mặt nội dung, tác phẩm còn là kết tinh của giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật rực rỡ. Cụ thể ở đây, bản dịch của Đoàn Thị Điểm đã khôn khéo sử dụng hàng loạt từ láy : gà eo óc, hòe phất phơ, khắc giờ đằng đẵng, mối sầu dằng dặc, hồn mê mải, lệ châu chan, trời thăm thẳm, nhớ đau đáu, … Ngoài ra, nhà thơ đã phát huy một cách tài tình nhạc điệu trầm bổng, du dương của thể tuy nhiên thất lục bát giống như những đợt sóng dào dạt miêu tả tâm trạng người chinh phụ hết nhớ lại thương, hết thương lại nhớ trong tình cảnh một mình đơn chiếc .
Dù chỉ là một đoạn trích trong “ Chinh phụ ngâm ”, nhưng ta hoàn toàn có thể cảm nhận được giá trị nhân đạo thâm thúy mà tác giả đã khôn khéo truyền tải vào trong tác phẩm. Đó là tư tưởng đòi quyền sống, quyền được hưởng niềm hạnh phúc rất chính đáng của con người .
Xem thêm những bài văn mẫu :
- Phân tích tâm trạng của người chinh phụ trong đoạn trích Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ
- Giá trị nội dung và nghệ thuật trong Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ
— — — —
Hy vọng rằng với những bài mẫu trên đây, em đã nắm được cách làm bài cảm nhận đoạn trích Tình cảnh một mình của người chinh phụ. Ngoài ra, rất nhiều bài Văn mẫu lớp 10 hay nhất cũng được chúng tôi tinh lọc và liên tục update để phục vụ việc học tập cho những em. Chúc những em luôn học tốt và đạt tác dụng cao !
Tuyển tập chọn lọc những bài văn mẫu 10 hay nêu cảm nhận đoạn trích Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ trong Chinh phụ ngâm của Đặng Trần Côn.
Đăng bởi : trung học phổ thông Sóc Trăng
Chuyên mục : Giáo dục đào tạo
Source: https://blogthuvi.com
Category: Blog